جامعه ی متکّی بر احزاب؛ کمترین هزینه را برای «توسعه اقتصادی» می دهد

مصطفی شکری*/ سرویس اقتصاد: یکی از اساسی ترین راه های توسعه اقتصادی که در کشورهای جهان سوم هنوز شکل رسمی و قدرتمندی به خود نگرفته است «شکل گیری احزاب» در جامعه است. تجربه کشورهای موفق دنیا نشان می دهد که راه اساسی برای رسیدن به توسعه پایدار و متوازن تنها از مسیر تحزب- که حاصل تجربه بشریت مدرن و عقل جمعی و بسیار هم کم هزینه است – می گذرد.

از مؤلفه های یک حزب می توان به داشتن ساختار سازمانی و ایدئولوژی، قانونی بودن و مبارزه برای کسب قدرت اشاره کرد. وقتی در جامعه ای احزاب قدرتمند شکل می گیرند و در جهت کسب قدرت دائماً به «نقد» یکدیگر می پردازند، موجب می شوند که شفافیت مالی ایجاد شود و خود به خود راه فساد اقتصادی بسته شود. ناگفته پیداست که اگر یک نظام مبتنی بر مردمسالاری و تحزب و آزادی مطبوعات باشد؛ با کمترین هزینه برای ملت و بیشترین فایده می تواند مسیر توسعه خود را طی کند.

در جامعه ای که «قدرت» بر مبنای فعالیت های حزبی جابه جا می شود، هر حزب سعی می کند از شایسته ترین افراد خود در جهت خدمت بهتر به مردم و جلب رضایت شهروندان قدم بردارد. در این شرایط هر فرد قبل از اینکه به مسئولیتی گماشته شود در ساختار تشکیلاتی و حزبی «توانمندی و شایستگی» خود را نشان داده است و خطای مدیریتی در جامعه کاهش می یابد.

یکی از مهمترین عوامل ایجاد خطای مدیریتی و شکل گیری رانت و فساد اقتصادی در جامعه، عدم وجود شفافیت در عرصه سیاسی و اقتصادی در جامعه است. برآمدن فردی به عنوان «رئیس جمهور» یا «نماینده مجلس» در انتخاباتی که متأثر از فضای احساسی و هیجانی و در طول مدت بسیار کوتاهی است، قطعاً می تواند پیامدهای مدیریتی منفی زیادی داشته باشد.

بنابراین نظام انتخاباتی کشور باید به گونه ای باشد که در سطوح مختلف آرایش سیاسی متأثر از مرامنامه ها و رویکردهای احزاب باشد که در این صورت گامی اساسی در جهت توسعه سیاسی و به تبع آن توسعه اقتصادی برخواهیم داشت.
باید توجه داشته باشیم در فقدان کارآمدی دامنه های حزبی و تا زمانیکه به توسعه کیفی نظام حزبی در کشور دست پیدا نکنیم، نقش شخصیت های «کاریزماتیک» در جهت دهی به افکار عمومی حرف اول را می زند. مثلاً حمایت «فردی موجه» از فرد دیگری می تواند وی را پیروز انتخابات کند! بنابراین به هر میزان که راه تحزب و شکل گیری احزاب قدرتمند را در جامعه طی کنیم، به همان میزان از خطای مدیریتی و فساد اقصادی و شکل گیری رانت در جامعه فاصله می گیریم.

*دانشجوی دکتری اقتصاد بین الملل