نکات کلیدی برای نظام انتخاباتی

انتخابات یکی از مهم ترین تصمیمات نهادی برای یک نظام مردم سالار تلقی می شود . تقریباً در تمامی موارد یک نظام تاثیر عمیق و گسترده ای بر روی حیات سیاسی خواهد داشت. انتخابات در نظام های مردم سالار بخشی اساسی و بنیادی است. انتخابات با هدف دستیابی به کارکردهای بهینه همیشه مورد توجه بوده است . نکاتی که در ذیل اشاره می شود می تواند کار آمدی نظام های انتخاباتی را بالا ببرد .

-نظام انتخاباتی باید آسان و کار آمد باشد و یا پایداری نظام های برخاسته از آن به سادگی از سوی رای دهندگان و سیاستمداران درک شود .

– خلاقیت : بسیاری از نظام های انتخاباتی موفق در دنیای امروز رویکردی خلاقانه با کارایی بالا به اثبات رسانده و نظام بر خاسته از آن دارای ثبات و اقتدار است .

– عوامل محیطی و زمانی : نظام های انتخاباتی در خلا کار نمی کنند . بلکه میزان موفقیت آنها بستگی به تلفیق رشد و نمو آگاهانه با نهادهای سیاسی و نشست های فرهنگی و قومی و اجتماعی دارد .

– رای دهندگان را نباید دست کم گرفت بلکه باید هوشمندی رای دهندگان را بدانیم و با اطمینان خاطر خواسته هایشان را از طریق نتایج حاصله پیگیری نمائیم .

-شمولیت: گاه اتفاق می افتد که در همه انواع جوامع چه آنهایی که همگنی کافی برخوردار یا جوامعی که دارای گسست ها و گسل های گوناگون هستند. بی شک نظام انتخاباتی نمی تواند منابع همگان را به شکل قابل قبولی در برداشته و تامین نمایند .

-مشروعیت و مقبولیت : تمامی گروه هایی که می خواهند در فرآیند سیاسی به ایفای نقش بپردازند باید دارای چنین احساس و انگیزه ای باشند .

– به حداکثر رساندن تاثیرات رای دهندگان : رای دهندگان باید احساس کنند که انتخاب وسیله ای است که نفوذ و تاثیر آن ها را بر روی دولت ها و سیاست های دولتی فراهم می آورد .

– تعادل :تمایل به حداکثر سازی تاثیر رای دهندگان نباید به گونه ای باشد که انسجام احزاب و گروه های سیاسی را برهم بزند . گاهی این حداکثر سازی می تواند منجر به بروز گونه ای از هم گستیختگی شود .

ثبات درازمدت و منافع کوتاه مدت همواره با یکدیگر هم خوانی ندارد: نظام های انتخاباتی باید از توان پاسخگویی و واکنش کافی و موثر نسبت به تغییر شرایط سیاسی و رشد جنبش های جدید برخوردار باشند. حتی در کشورهایی که سالهاست نظام مردم سالاری را تجربه کرده اند و اصطلاحاً در آنها دموکراسی استقرار دارد حمایت از احزاب بزرگ امری دائمی نیست گاه دچار تغییر می شوند .

– نظام های انتخاباتی دوای تمام دردها نمی باشد : دولت است که برای ایجاد تغییر در سرنوشت رقابت سیاسی ، نظام انتخاباتی موثرترین ابزار محسوب می شود اما نباید فراموش کرد که نظام های انتخاباتی هرگز نمی تواند به مثابه دارویی برای تمام دردهای سیاسی کشور تلقی شود .

انتخابات مهم ترین مجرای عملی شدن دموکراسی و معیار برای ارزیابی و جایگاه و میزان نقش آفرینی مردم در نظام های سیاسی است .انتخابات به معنی چار چوب و ابزاری که از طریق آن اراده مردم در شکل گیری نهادهای سیاسی و تعیین متصدیان اعمال قدرت سیاسی به ظهور می رسد و از طریق مردم در عرصه های تصمیم گیری اجرا و نظارت نقش آفرینی می کنند. در نظام های مردم سالار توافق درباره اهداف اساسی سیاست از طریق فرآیند تصمیم گیری ، مشورت و تعامل تجلی می یاید و اگر تصمیم گیری از این طریق نباشد نمی توان بر مسائل و بحران ها عملاً پاسخ مثبت دریافت کرد. زیرا تصمیم گیری یک فرآیند استدلالی است که از طریق مجلس طی فرآیند های عقلانی مبنی بر مفروضه ها یا فرض ضمنی صورت می گیرد . ساختی است که تعمدی را به هر اقدام خاص می دهد. که می توان آنرا به ساخت سیاسی نیز گسترش داد و چیزی بعنوان تصمیم گیری سیاسی نامید . در فرآیند تصمیم گیری در نظام مردم سالاری دینی تحلیل فرآیند بسیار مهم است . زیرا می تواند رافع مشکلات و مسائل در حوزه های سیاسی و اجتماعی باشد و می تواند تعاملات گروه های مرجع و نهادهای قدرت را به رابطه ی برد – برد تبدیل کند و تولید اجتماعی تکلیف محوری را به بوته آزمایش و اجرا گذارد نمونه های بارز آن سال های دفاع مقدس بوده و استمرار فرهنگ بسیج می باشد .

نهادها مجموعه نسبتاً با ثباتی هستند که از قواعد و کردارها با رفتار مناسب بر اساس باورها و هنجارهای اجتماعی شکل گرفته و استمرار می یابند.

گروه های خاص از مردم در شرایط خاص : محوریت مسائل دینی و ایدئولوژیک این روش نهادی می تواند تبین کننده هویت های انقلابی دینی و عملگرا باشد با کردارهای خاص و ویژه بدون در نظر گرفتن منافع فردی در چنین رویکردهایی عدالت اولویت اول و برتر از همه مولفه های اجتماعی و سیاسی است و به مرور زمان عدالت همخوان با عقلانیت می شود.  خداوند در نهادینه کردن مردم سالاری دینی همه را کمک کند که در جهت نهادینه کردن فرهنگ اسلامی همراه و هم جهت با آموزه های دینی و در ایجاد تثبیت باورهای دینی اسلامی و اخلاقی، مفید فایده باشیم .

 

 

 *فرماندار کوهدشت