اعراب؛ نفت و تأثیر آن بر اقتصاد ایران – بخش نخست
۴۰ سال پیش اعراب باعث افزایش ناگهانی ۴ برابری قیمت نفت ایران شدند؛ افزایشی که هنوز هم تأثیر آن در اقتصاد ایران مشهود است. اکنون بعد از گذشت ۴۰ سال، همان اعراب باعث کاهش بی سابقه بهای نفت شده اند. در این نوشتار کوتاه اثر آن افزایش قیمت ناگهانی مورد بررسی قرار گرفته است. در […]
۴۰ سال پیش اعراب باعث افزایش ناگهانی ۴ برابری قیمت نفت ایران شدند؛ افزایشی که هنوز هم تأثیر آن در اقتصاد ایران مشهود است. اکنون بعد از گذشت ۴۰ سال، همان اعراب باعث کاهش بی سابقه بهای نفت شده اند. در این نوشتار کوتاه اثر آن افزایش قیمت ناگهانی مورد بررسی قرار گرفته است. در نوشتاری دیگر اثر کاهش قیمت نفت مورد بررسی قرار می گیرد.
هر چند درآمدهای نفتی برای اقتصاد ایران به معنی همه چیز است؛ اما در عین حال وجود نفت نیز موجب تشدیدی آسیب پذیری ایران شده است. روشن ترین وجه مشخصه خط مشی نفتی شاه؛ همکاری با بازیکنان اصلی بازارهای نفتی در منطقه و در مقیاس جهانی بود. وی به “سرکردگان” نفت؛ دولت های غربی و دولت های عضو اوپک امتیازاتی می داد و در برابر؛ خواهان دریافت امتیازاتی از آنان می شد.
شاه بر پیوند میان نفت؛ اقتصاد و امنیت تاکید می کرد. در دوران حکومت شاه؛ ادغام ایران در بازار بین المللی از مجرای نفت، این کشور را به دولتی وابسته با پیامدهای عمیقی که این وابستگی برای حاکمیت آن داشت مبدل ساخته بود.
به طور خلاصه، پول نفت زمینه ساز رشد استبداد، توسعه نامتوازن و وابستگی بود. بین سال های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۵ نزدیک به ۵/۱۰ میلیارد بشکه (۱۷ درصد ذخایر کشور) استحصال شد. وقوع اولین شوک نفتی که منجر به ۴ برابر شدن درآمد نفت در سال ۱۳۵۲ شد، نقطه عطفی در توسعه اقتصادی ایران بود. این شوک به دلیل جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۳۵۲ و عدم فروش نفت توسط کشورهای عربی دارنده نفت به کشورهای غربی حامی اسرائیل ایجاد شده بود.
متأسفانه بیماری هلندی همزمان با اولین شوک نفتی گریبانگیر اقتصاد ایران شد. دلیل ایجاد بیماری هلندی در اقتصاد ایران این بود که چون اقتصاد ایران در آن زمان زیرساخت لازم را برای جذب این افزایش درآمد ناگهانی نداشت، به جای تأثیر مثبت، تأثیر منفی ای در اقتصاد ایران بر جای گذاشت، که هنوز هم بعد از گذشت ۴۰ سال تأثیر منفی آن را می بینیم.
در مورد بیماری هلندی به این مثال ساده توجه کنید: یک نفر هر روز بطور متوسط یک وعده غذا به عنوان نهار و یک وعده غذا به عنوان شام مصرف میکند، حال اگر به صورت ناگهانی هر وعده غذایی این فرد را ۴ برابر کنیم، طبیعی است که چون بدن این فرد توانایی جذب این مقدار غذا را ندارد به جای تاثیر مثبت، تاثیر منفی ای دارد و فرد را روانه بیمارستان می کند.
- آمار و ارقام از مقاله “اقتصاد سیاسی و نفت” اثر دکتر هوشنگ امیر احمدی منتشره در “مجله سیاسی اقتصادی” شماره ۷۷ استخراج شده است.
از بیان زیبای و تسلط شما جوان تحصیلکرده لذت بردم همیشه ایام برقرار باشید
[پاسخ]
بر استاد ارجمند و عزیزم جناب “عزیز” سلام ودرود میفرستم و در این هوای سرد زمستانی؛ شادباش بهاری آرزو می کنم.
[پاسخ]
باسلام -شمارابه خدادرمورداین مطالب که آقای شکری طرح کرده است نظربدهیدنه اینکه ازهرموقعیتی برای تعریف وتمجیدازاین آقامصطفی استفاده کنید-این پایگاه خبری تبدیل به کولکسیون تمجیدآقامصطفی شده است -مردم خیلی خیلی
ژرف اندیش ترازاین مسائل اند-این مصطفی جانتان درحوزه تدریس خیلی خیلی عدالت رارعایت نمیکردندالبته ازحق نگذریم انسان پرتلاشی بودند
[پاسخ]
سلا و درود بر دوست “واقع گرا”
امیدوارم که حالتان خوب باشد. بنده از “نقد کردن” و “انتقاد شنیدن” بیشتر از “مدح کردن و تمجید” استفاده می کنم. منتظر انتقادات شما هستم. مزیت اصلی نقد این است که فرد را به نقاطی رهنمون می کند که قبلاً برای خود فرد مشخص نبوده است. درمورد تدریس بنده و “عدم عدالت” اگر مطلبی دارید حتماً بیان کنید که چه بی عدالتی رخ داده است؟
مگر غیر از این است که با داشتن امتیاز بیشتر در دورترین دبیرستان منطقه کوهنانی تدریس می کنم؟ مگر غیر از این است که تنها دبیر ریاضی هستم که ۲۴ ساعتم “کامل” است؟
مگر غیر از این است که بی حرمتی، بی احترامی، قانون شکنی بعضی از عوامل اجرایی “لجوج و تنگ نظر” را در عین آرامش و صبر تحمل می کنم؟
اگر شخص دیگری جای بنده بود “شاید” از ارتباطاتش به بهترین نحو استفاده می کرد. ارتباط با مدیران ارشد استان و مدیران محلی؛ ولی با این وجود خوشنودم که سر کلاس درس حاضر می شوم و نه جاهی برای خود طلب می کنم و نه چاهی برای دیگران.
هر چند بعضی از دوستان را از خزان باغشان بی خبر می بینم. چندان رغبتی به قلم فرسایی در این زمینه ندارم و سخن را کوتاه می کنم و بر شما آرزوی طراوت و لطافت روح را دارم .
[پاسخ]
باسلام خدمت حاج مصطفی شکری -اولابنده دوستانی راکه کامنت گذاشتند نقدکردم نه شمارا-ثانیا اسناد۰راخودشما بهترمیدانید-ثالثا اگرمیتوانستید به جاهای بهتربرویدصددرصدمیرفتیدودوباره بحث داشتن پارتی رامطرح کردید واین خودنوعی تمجیداست -برادرعزیزم همیشه سبزباشید……
[پاسخ]
سلام بر جناب دکتر شکری
هردو یادداشت نفتیت را خواندم انشاالله دامدارانمان از گاو هلند بهره ای داشته باشند و اقتصادمان از مریضی هلندی بی نصیب باشد.
[پاسخ]
سلام سید
من هم امیدوارم که شر این بیماری از سر اقتصاد ایران کم شود. دلیل نام گذاری این بیماری به بیماری هلندی این بوده است که برای اولین با در کشور هلند رخ داده.
[پاسخ]