راهکارهایی برای تقویت حس اعتماد به نفس در نوجوانان

یوسف میرزایی فتح آبادی*/ کشکان:

نیاز اصلی و اساسی ما در زندگی ، داشتن احساس خوب در مورد خودمان است؛ ما نیاز داریم خود را از نظر جسمی ، فکری ، احساسی و عاطفی ، انسانی خوب  و  با ارزش  بدانیم .

چنین احساسی، انگیزه  و محرک ما برای توفیق در انجام اموری است که در زندگی به عهده می گیریم.

اعتماد به نفس  ^۱  ، احساسی است که شخص بر اساس ارزش و اهمیتی که برای خویش قائل است، نسبت به خود دارد؛ این احساس از دوران کودکی آغاز می شود و تحت تأثیر تربیت، فرهنگ و جامعه تقویت می شود و بعد از گذشت سالها به یک احساس قوی تبدیل می شود که تغییر آن بسیار دشوار است.

بل ^۲  معتقد است: « اعتمادبه نفس از نظر بهداشت روانی و تعادل شخصیت، دارای اهمیت فراوان است و آن را یک نگرش مثبت به خود که اهمیت بسزایی در بهداشت جسمی- روانی دارد می داند».

اعتماد به نفس پایین می تواند مشکلات متعددی ازجمله افت تحصیلی ، درگیری های اجتماعی و آمادگی برای ابتلا به انواع اختلالات روانی مثل افسردگی، خودکشی، اضطراب و اعتیاد را به وجود آورد. لذا، با عنایت به مشکلاتی که اعتماد به نفس پایین ایجاد می کند و تعداد زیاد نوجوانان که سرمایه ها و آینده سازان این مملکت هستند، تقویت حس اعتماد به نفس در آنها امری ضروری است.

چند راهکار که با بکارگیری آنها ، شما معلمان و والدین می توانید اعتماد به نفس را در نوجوانان تقویت کنید:                                                                                                                                                

۱- قبل از امر و نهی کردن ، با عمل آموزش دهید (والدین و معلمان خود شما باید ازسطحی سالم و بالا از اعتماد به نفس برخوردار بوده  و الگوی مناسبی برای نوجوانان باشید.)

۲- سه برابر مقداری که حرف می زنید ،گوش دهید : گوش دادن ، یکی از موثرترین راه ها برای پرورش حس احترام و عزت نفس و از سریع ترین روش های شناخت رفتارهای نوجوانان است.

۳- قبول کنید که در این دوران ، ممکن است آن کمکی که از نوجوانان انتظار دارید ، در بیشتر موارد دریافت نکنید.

۴- از نوجوانان بخواهید تا چیزهایی را به شما یاد دهند و در حل مشکلات ، از آنها کمک بگیرید.

۵- به آنها کمک کنید تا بتوانند خودشان برای زندگی تصمیم بگیرند ، نه این که به جای آن ها تصمیم بگیرید. توصیه هایتان را در قالب پیشنهادات و سوالات آرام برایشان بگویید. ( استیو چاک ^۳)

۶- به پرورش بهترین صفات شخصیتی ( توانایی بخشیدن خود بعداز خطا کردن، لذت بردن دائمی ازموفقیت ها ،خوش بینی، داشتن تفکر مثبت و… ) در نوجوانان بپردازید.

۷- با هدیه کردن وقت خود به آنها عزت نفسشان را تحکیم ببخشید: صرف وقت کافی برای نوجوانان بهترین راه نشان دادن این مطلب است که همواره درصدر اولویت های شماهستند ؛ البته فقط گذراندن وقت با آنها کافی نیست بلکه ، به کیفیت وقتی که به آنها اختصاص می دهید نیز اهمیت دهید.

۸- اگر به آنها احترام می گذارید و از آنها تمجید می کنید، علت را برایشان توضیح دهید.

۹- ازمقایسه کردن آنها با دیگران بپرهیزید حتی اگر خودشان شما را تحریک کنند که آنها را با دیگران مقایسه کنید ؛ پس بهتر است وضع اکنونشان را با اوضاع و عملکرد گذشته خود آنها مقایسه کنید.

۱۰- تمایل به ریسک پذیری را در نوجوانان به وجود آورید: به آنها کمک کنید تا در هرکاری که به عهده می گیرند ،به درستی تخمین بزنند که بطور بالقوه میزان احتمال شکست و وقوع خطر تا چه حد است و راه هایی را برای کاهش خطر در کارها به آنها نشان دهید مانند: کسب اطلاعات بیشتر، کسب آمادگی بیشتر با تمرین ، در میان گذاشتن برنامه هایشان با افراد مورد اعتماد.

۱۱- به همان میزان که به نوجوانان می آموزید تا در مواقع لزوم ، هیجانات و احساساتشان را کنترل کنند ، باید آن قدر آزادی در ابراز عواطف و احساساتشان را داشته باشند که هر زمان خواستند خود بخود بتوانند هیجاناتشان را بروز دهند. برای این کار لازم  است محیط خانه و مدرسه را به پناهگاه امنی برای بیان احساساتشان تبدیل کنید.

۱۲- به نوجوانان بیاموزید اگر چندان مورد علاقه ی بعضی افراد نبودند و از جمع آنها طرد شدند زیاد ناراحت نباشند.

۱۳- آنها را به خاطر شکست هایشان سرزنش نکنید ، بلکه به آنها اطمینان دهیدکه شکست هایشان موقتی است؛ این امر به آنها کمک می کند تا دریابند که شما کاملا باور دارید که  آنها دوباره می توانند روی پاهای خود بایستند.

۱۴- موفقیت های آنها را جشن بگیرید، حتی اگر این موفقیت ها کوچک باشند.

۱۵- برای موفقیت های بزرگ، وعده پاداش های بزرگ ندهید: این نوع رشوه دادن می تواند در کوتاه مدت موثر واقع شود؛ با دادن پاداش های بزرگ فقط آستانه تحریک و پذیرش آنها را بالا می برید اگر آنها از لحاظ ذهنی به پاداش های هنگفت شما عادت کنند ، دیگر تقدیر از آنها با یک تشکر یا ابراز محبت خشک وخالی کفایت نخواهد کرد.

۱۶- روحیه ی دینی را در نوجوانان تقویت کنید.

۱۷ – به آنها اجازه دهید در خانه و مدرسه بین جمع ، اظهار وجود کرده و نظراتشان رابیان کنند.

۱۸- به آنها در حد توانایی هایشان مسئولیت بدهید.

۱۹- به آنها محبت کنید و از وابسته کردن بیش از حد آنها به خود بپرهیزید زیرا محبت بیش از حد، به اندازه محبت نکردن، برای آنها مضر است.

۲۰- به آنها یاد دهید به جای فرار از مشکلات، در برابر آنها ایستادگی کنند.

۲۱- به آنها بیاموزید جملات مثبتی مانند من می توانم، من بهترین هستم ،من توانایی های لازم را برای انجام این کار دارم و… را با خود تکرار کنند.

۲۲- کاری کنید که به تجربه های موفق دست یابند زیرا هیچ چیز به اندازه موفقیت های قبلی ، باعث  کسب موفقیت در آینده نمی شود.

۲۳- با آنها محترمانه صحبت کنید و هرگز صحبت های آنها را قطع نکنید.

۲۴- به آنها گوشزد کنید مسائل و موانع را در ذهن خود بزرگ نکنند.

۲۵- فقط به خاطر موفقیت آنها را تشویق نکنید بلکه برای تلاشی که برای رسیدن به موفقیت می کنند نیز، آنها را تشویق کنید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پانوشت ها:

۱- self.confidence

۲ – bell

۳- steve chalk

منابع :

۱- لیند نفیلد گائل ،ترجمه سهرابی فرامرز،چگونه نوجوانانی مثبت نگر و دارای اعتماد به نفس تربیت کنیم ،تهران ،انتشارات پنجره ،چاپ اول ،۱۳۸۷

۲- نینوایی ژیلا،اعتماد به نفس راه خوشبختی ، تهران ،انتشارات فرهنگ ،چاپ دوم ،سال۱۳۷۵،صفحه ۱۱

۳- اسلامی نسب علی ،روانشناسی اعتماد به نفس ،تهران ،انتشارات مهرداد ، سال ۱۳۷۳،صفحه ۸۰

۴- صابری زفرقندی محمد باقر،قربانی راهب ،حافظی حمید رضا ،مهدوی مهران ،مجله علمی پژوهشی دانشگاه

علوم پزشکی اردبیل ،بهار ۱۳۸۲،دوره ۲،شماره ۳،صفحه ۲۸-۳۳

۵-weitenw.lioydm  . psychologyappliedto modern life .publishing company.  ۱۹۹۶

 

* کارشناس ارشد علوم تربیتی