آغاز سال تحصیلی جدید و نکات مهم

آغاز سال تحصیلی جدید و نکات مهم

ماه شهریور مصادف است با ایام آماده شدن خانواده‌ها برای شروع سال تحصیلی جدید فرزندان و تهیه لباس (روپوش)، کفش، لوازم التحریر، کیف و… همزمان با این آماده سازی رعایت نکاتی ساده و امکان پذیر و در عین حال بسیار مهم موجب ایجاد آرامش، راحتی، شادابی و حفظ سلامت دانش آموزان شده و امکان بهره برداری بیشتر آن‌ها را از مدرسه و فرصتهای آموزشی فراهم می‌آورد.

مهم‌ترین این نکات عبارتند از:

۱- پوشاک دانش آموز:

لباس فرم دانش آموز باید نسبتاً گشاد با یقه راحت (آزاد) باشد تا در ساعات درسی تمرکز داشته و در زمان ورزش و تفریح از فعالیت خود لذت ببرد. روپوش دارای یک یا دو جیب برای گذاشتن لیوان و سایر لوازم دانش آموز در زنگ تفریح باشد. شلوار بایستی آزاد و راحت که مناسب نشستن و برخاستن به مدت ۷- ۵ ساعت باشد.

جوراب نخی کوتاه با رنگ روشن تهیه و هر شب شسته شود. (به فرزند خود آموزش دهید که هرروزپس ازبازگشت از مدرسه جوراب‌هایش رابشوید.) مقنعه دختران از رنگ روشن تهیه شود و مرتب شستشو و اتو گردد.

۲- کفش دانش آموز:

در انتخاب کفش به خاطر داشته باشید فرزند شما ساعت‌ها آن را به پا دارد و امکان تعویض یا درآوردن آن در مدرسه وجود ندارد. او در ساعات ورزش و تفریح با دوستان خود می‌دود، ورزش می‌کند و تحرک فراوان دارد.

بنابراین کفش سبک و راحت که حدود سه سانتی متر پاشنه داشته باشد و باز و بسته کردن آن آسان بوده و قابل شستشو و تمیز کردن باشد توصیه می‌شود.

لباس و کفش نامناسب موجب خستگی زودرس و کاهش توجه دانش آموز بویژه در ساعات آخر درسی می‌گردد.

۳- کیف دانش آموز:

– کیف مدرسه، حتماً از نوع کوله پشتی تهیه شود و حتی الامکان دارای بند کمری باشد

– مناسب پایه و مقطع تحصیلی دانش آموز تهیه شود. از جنس سبک و قابل شستشو باشد.

– کیفهای دستی به دلیل استفاده از یک دست و فشار به یک سمت بدن مناسب نیستند.

۴- لوازم التحریر دانش آموز:

دفتر‌ها و دفترچه‌های کم برگ و سبک تهیه کنید (با توجه به نیاز دانش آموز) دفترهای سنگین موجب می‌شود تا او هر روز کاغذهایی را حمل کند که هرگز به آن‌ها نیاز پیدا نمی‌کند و در پایان سال تحصیلی حجمی از دفاتری با کاغذهای سفید به دور انداخته می‌شود (صرفه جویی را می‌توان با انجام کارهای ساده به کودکان و نوجوانان آموزش داد.) دفا‌تر ساده با رنگهای شاد تهیه شود. تصاویر متعدد روی جلد دفا‌تر تمرکز دانش آموز را کاهش داده، ضمن اینکه برخی تصاویرآموزش منفی نیز می دهند. (تصاویر جنگی، خیالی و… مناسب دفتر دانش آموز نیستند)

جامدادی وسیله‌ای برای نگهداری مرتب لوازم التحریر است. این وسیله باید ساده و قابل شستشو بوده و لبه‌های تیز و برنده نداشت باشد.

مداد و خودکار ابزار کار مهم دانش آموز هستند که چند ساعت در روز استفاده می‌شوند. مداد‌ها و خودکارهایی انتخاب شوند که روان، نرم و راحت باشند و نیاز به فشار اضافه نداشته باشند، همچنین دارای سطوح صاف باشند تا به انگشتان دست آسیب نرسانند.

خط کش کوتاه و قابل شستشو که دارای لبه تیز نباشد انتخاب شود؛ خط کش، مداد و خودکار، مداد پاکن و جامدادی دانش آموز باید هر چند وقت یکبار شسته شوند تا آلودگی آن‌ها از بین برود و باعث بیماری نشود.

۵- وسایل بهداشتی مورد نیاز دانش آموز:

علاوه بر لوازم ذکر شده، حتماً وسایل بهداشتی را نیز در لیست خرید خود قرار دهید، با این کار اهمیت رعایت بهداشت را به او آموزش می‌دهید. این وسایل عبارتند از:

– یک حوله کوچک و یا چند قطعه دستمال کاغذی (حوله کاغذی)

– صابون جیبی (برای مواقعی که مدرسه فاقد صابون مایع است.)

– یک کیف کوچک و یا پاکت مناسب حمل میان وعده غذایی

– یک لیوان (نوع فلزی درب دار) مناسب‌تر است.

آموزش بهداشت قبل از شروع سال تحصیلی:

با توجه به تجمع کودکان و نوجوانان در مدرسه رعایت نکات بهداشتی برای حفظ سلامت و پیشگیری از ابتلاء به بیماریهای واگیر ضروری است. مهم‌ترین نکات بهداشتی که باید به فرزند خود آموزش دهید عبارتند از:

۱- بیدار شدن به موقع و صرف صبحانه:

یک هفته قبل از شروع تحصیلی، فرزند خود را صبح زود بیدار کنید و اورا تشویق به صرف صبحانه کنید.

در روزهای اول، غذای بخصوصی را به او تحمیل نکنید و بگذارید هرچه را دوست دارد میل کند. بتدریج سایر مواد غذایی را در کنار سفره قرار دهید تا به خوردن آن‌ها تمایل پیدا کند.

کار اصلی یک دانش آموز یادگیری مطالب علمی و درس خواندن است. برای این فعالیت‌ها ذهن باید تمرکز کافی داشته باشد و خوردن یک صبحانه سالم و مقوی به او کمک می‌کند تا در طول روز تمرکز و قدرت ذهنی بیشتری داشته باشد. نخوردن صبحانه باعث خستگی زودرس و تمرکز کمتر می‌شود.

مناسب‌ترین صبحانه می‌تواند شامل مواد زیر باشد:

– یک کاسه کوچک عدس پخته با یک فنجان شیر

– نان، پنیر و گردو و چای با یک فنجان شیر

– نان، پنیر و سبزی (گوجه، خیار، انگور) و یک فنجان شیر

– تخم مرغ آب پز و یک فنجان شیر

– یک سیب زمینی آب پز با کمی کره و یک فنجان شیر

نوشیدنی‌های مناسب برای صبحانه شیر، چای و آب میوه‌های طبیعی هستند. بهتر است چای را شیرین نکنید و از قندهای طبیعی مثل خرما و عسل استفاده کنید.

۲- شستن دست‌ها بعد از هر بار توالت رفتن و قبل از غذا خوردن را حتماً آموزش دهید.

۳- مسواک زدن پس از صرف غذا و شب‌ها قبل از خواب فراموش نشود.

۳- میان وعده غذایی برای زنگ تفریح بهتر است که در منزل تهیه شود.

مناسب‌ترین میان وعده غذایی در مدرسه عبارت است از:

– یک لقمه نان و پنیر و گردو

– میوه‌ها (سیب، گلابی و…)

– خشکبار و مغز‌ها (بادام، پسته، گردو، انجیر، کشمش و برگه‌ها)

– لقمه کوکو و کتلت

– شیر و بیسکویت ساده

به فرزند خود آموزش دهید هرگز از فروشندگان دوره گرد خرید نکند؛ این فروشندگان، مواد غذایی نا‌مطمئن را با ظاهری فریبنده و مورد قبول کودکان عرضه می‌کنند در صورتیکه صلاحیت بهداشتی برای فروش مواد غذایی ندارند.

– به هنگام عطسه و سرفه یک دستمال جلوی بینی و دهان خود قرار دهند.

– از روبوسی و دست دادن با دوستان خود خودداری کنند.

– در صورتی که مبتلا به سرماخوردگی شدند تا بهبودی کامل در منزل استراحت کنند.

– کلاه، مقنعه، دستکش و شال گردن وسایل شخصی هستند. هرگز از وسایل شخصی دوستان خود (حتی برای چند لحظه) استفاده نکنند و وسایل خود را نیز به دیگران ندهند.

آنچه کودکان و نوجوانان بیش از همه به آن نیازمند هستند حفظ آرامش در خانه و صمیمیت والدین و اعضاء خانواده است.

با اجتناب از بحث‌های بی‌مورد بویژه در مورد مسائل اقتصادی در حضور فرزندان به حفظ آرامش خود و خانواده کمک کنید.

کیف و کفش غیراستاندارد، تهدیدکننده سلامت دانش‌آموزان:

کار‌شناسان بر انتخاب صحیح کیف و کفش مدرسه تأکید داشته و عدم رعایت نکات لازم در این زمینه را تهدیدی برای سلامت ستون فقرات و عضلات و عامل ایجاد ناهنجاری‌های قامتی در دانش‌آموزان می‌دانند.

گودی کمر، شانه‌های نامتقارن و تمایل شانه‌ها به طرف جلو از جمله عوارض شایعی است که بر اثر حمل کوله‌های غیراستاندارد، بین دانش‌آموزان مشاهده می‌شود. شیوع کمردرد، انحنای ستون مهره‌ها و خم‌شدن شانه‌ها به طرف جلو، در میان دانش‌آموزان دختر بیشتر از پسران گزارش شده است.

بر اساس نظر متخصصین فیزیوتراپی: کوله‌پشتی بهترین نوع کیف برای دانش‌آموزان است چون وزن بار را به ۲ قسمت تقسیم می‌کند. کوله‌هایی که یک بند کمری دارند باز هم بهترند چون باعث می‌شوند به کمر دانش‌آموز فشار کمتری وارد شود. طرز استفاده از کوله پشتی هم خیلی مهم است. کوله پشتی را روی یک شانه نیندازید و از هر دو بند آن استفاده کنید. بندهای کوله را خیلی بلند نکنید. بندهای کوله هرچه کوتاه‌تر باشد فشار کمتری به کمر شما وارد می‌شود. کوله‌هایی که بند پهن دارند مناسب‌ترند. اگر کیف شما کوله نیست آن را دست به دست کنید.

اکثر دانش‌آموزانی که کوله پشتی‌هایی با وزن بیش از ۱۵درصد از وزن خود حمل کرده‌اند دچار دردهای مزمن در ناحیه کمر، انحنای ستون‌مهره‌ها، درد‌های گردنی و ناهنجاری‌های قامتی شده‌اند. خمیدگی، درد در ناحیه کمر و انحنای ستون فقرات در دانش‌آموزان را باید جدی گرفت و به تغییر وضعیت بدنی که بر اثر حمل سنگین کوله‌پشتی رخ می‌دهد توجه کرد.

مناسب است که در صورت امکان دانش‌آموز برخی از کتاب‌های بسیار سنگین خود را که باید هر روز به مدرسه ببرد با خودش حمل نکند و آن را در مدرسه بگذارد یا از آن کتاب ۲ جلد داشته باشد زیرا بچه‌ها در سن رشد هستند و اگر کیفشان سنگین باشد منجر به ناهنجاری ستون فقرات (به ویژه در سنین ۱۲- ۸ سالگی) می‌شود طوری که امکان دارد ستون فقرات آن‌ها در اثر عدم رعایت نکات فوق دچار قوس شود.

آمار‌ها نشان می‌دهد بیش از ۴۰ درصد استفاده‌کنندگان از کوله پشتی، از درد ناحیه کمر شکایت دارند. دردهای موقت در دوران نوجوانی، احتمال ابتلا به دیسک کمر و کمردردهای مزمن در آینده را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. فاصله میان مهره‌ها، ابتلا به دردهای عصبی و دردهای گردنی در اکثر افرادی که در دوران نوجوانی، دردهای موقت در ناحیه کمر را تجربه کرده‌اند مشاهده می‌شود.

بهترین نوع کفش برای کودکان در سنین دبستان، کفش اسپرت با کف و رویه نرم و انعطاف‌پذیر است تا مانع وارد آمدن ضربه و فشار به مفاصل پا شود. بهتر است سایز کفش تا یک و نیم سانتی متر بزرگ‌تر از پای کودک انتخاب شود کفش‌های با کف و رویه خشک به هیچ وجه مناسب نیست و فشار زیادی به مفاصل پای کودکان وارد می‌آورد.

همچنین اگر پاشنه کفش کودک بلند باشد موجب لیز خوردن پای کودک در کفش شده و احتمال پیچ‌خوردگی مچ پای کودک افزایش می‌یابد. استفاده از کفش‌های کتانی دارای کف نازک نیز موجب وارد آمدن ضربه و فشار به پای کودک شده و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

توصیه می‌شود سایز کفش بزرگ‌تر از پای کودک انتخاب شود تا امکان رشد پا وجود داشته باشد. با توجه به اینکه کفش‌های معمولی برای دویدن و ورزش‌کردن مناسب نیست، توصیه می‌شود در زنگ ورزش از کفش مخصوص استفاده شود.

پا، تکیه‌گاه بدن است که تمام نیروی وزن را به زمین منتقل می‌کند و با برخورد به زمین این نیرو به صورت عکس‌العمل از طریق پا به زانو، ستون فقرات و مفاصل منتقل می‌شود، به همین دلیل مراقبت‌های بهداشتی از پا و کنترل نیروهایی که از بدن و زمین به آن وارد می‌شود حائز اهمیت است.

در بسیاری از کودکان و نوجوانان که در معرض انحرافات ستون فقرات هستند نرمی مفصل دیده می‌شود و این نرمی مفصل در قسمت‌های کف پای آن‌ها نیز وجود دارد، همچنین قوس‌های ستون فقرات در این سنین بسیار انعطاف‌پذیرند و با وارد‌ شدن هرگونه نیرو تغییر شکل می‌دهند. رویه چرمی کفش نباید خیلی خشک یا خیلی نرم باشد و باید دارای بند باشد تا هنگامی که بر اثر پوشیدن مکرر و گرمای پا تغییر شکل می‌دهند با تنظیم بندهای آن بتوان استحکام دیواره‌های کفش را تنظیم کرد.

پنجه کفش باید پهن باشد به گونه‌ای که انگشتان دچار فشردگی نشوند زیرا انحرافات انگشتان از کودکی و نوجوانی با پوشیدن کفش‌های بسیار تنگ به وجود می‌آید که منجر به تغییر قوس کف پا می‌شود. تغییر شکل پاشنه پا شایع بوده و دو لایه بودن و قوام‌دار ‌بودن پاشنه کفش به عنوان دو خصوصیت یک کفش بهداشتی می‌باشد که از تمایل به انحراف پاشنه در جهت داخل و خارج جلوگیری می‌کند.

 

گرد آورنده: حمید کوشکی – کارشناس بهداشت مدارس