تفنگ قلم/ کریم دوستی

 

 

تفنگ قلم/ کریم دوستی

به بهانه سومین سالگرد در گذشت استاد محمد بهمن بیگی آموزگار بزرگ ایل و بنیانگذار آموزش و پرورش عشایر ایران

 

” با آنکه عشایری بودم به جای تفنگ و فشنگ قلم و کتاب را انتخاب کردم، معلم شدم و آموزش عشایر را به راه انداختم ” گوینده این سخنان محمد بهمن بیگی است ، معلمی بزرگ و دوست داشتنی که پس از سالها تلاش برای پایه گذاری آموزش عشایر در ایران ، نقاب در رخ خاک کشید و چشم از جهان فروبست و امروز سه سال از آن وداع تلخ می گذرد اما نام و یادش همیشه در میان شاگردانش و در میان دوستداران فرهنگ و هنر و علم و دانش این سرزمین ماندگار و جاوید است . محمد بهمن بیگی آموزگار بزرگ ایل عشایر و صاحب آثار ماندگار ، بخارای من ایل من، به اجاقت قسم و اگر قره قاچ نبود می باشد و کسی بود که به خاطر تلاش فراوان در زمینه باسواد کردن ایلات و عشایر جایزه جهانی ” کروبس کویا ” را دریافت کرد و از سوی یونسکو افتخار بهترین معلم دنیا را کسب نمود .

محمد بهمن بیگی که ” برپایی مدارس عشایری ” برایش شکوهمند ترین اتفاق زندگی محسوب می شد در سال 1299 در ایل قشقایی و به گفته خودش ” در چادری در فاصله لار و فیروز آباد و در بیابانی با قهر و آشتی طبیعت ” به دنیا آمد . محمد در تهران مدرسه رفت و سپس در رشته حقوق در دانشگاه تهران لیسانس گرفت ، پدر وی از جمله سران عشایر بود که در پی سیاست تخته قاپو کردن ( یک جانشین کردن عشایر) و در اوایل قرن خورشیدی حاضر به تهران تبعید شد و محمد بهمن بیگی نیز به همراه او به تهران آمد . او در سال 1331 با تأسیس اولین مدرسه عشایری در داخل ایل برنامه آموزش عشایری را پایه گذاری کرد و با پی گیری های خود برنامه سواد آموزی عشایر را تصویب کرد و در تلاشی سخت موفق شد دختران عشایری را به مدرسه های عشایری جذب و نخستین مرکز تربیت معلم عشایری را راه اندازی کند و در نتیجه همین تلاش ها بود که جایزه سواد آموزی یونسکو را دریافت کرد علاوه بر تربیت معلم عشایر او همچنین توانست به جلب حمایت های مالی وزارت از تحصیل کردگان کوچ رو، تأسیس اداره کل آموزش عشایر ، تأسیس اولین دبیرستان شبانه روزی و باسواد کردن بیش از 500000 نفر از عشایر اقدام نماید .

خود بهمن بیگی در این زمینه می گوید : ” افتخاری اگر داشته باشم، این است که بنیاد دبستان ها و مدارس عشایر را در ایران بنا نهادم. با یک چادر، با دو زیلو، با یک تخته سیاه و اندکی گچ سفید بنای قشنگی را پی افکنده بودم، بنایی استوار که از باد و باران بیم گزند نداشت . من از میان این کودکان خانه به دوش و بی نام و نشان هزاران معلم ، ادیب، قاضی، طبیب و مدیر پرورده بودم و صدها کودک سرگردان عشایری را در طول سالیان دراز درس داده بودم “

در وصف او نوشته بودند : ” آن هنگام که خان زاده های تحصیلکرده قشقایی دنبال کارهای بزرگی مثل استانداری و وکالت و وزارت رفتند بهمن بیگی راهی غیر متعارف برگزید ، دنبال مکتب داری و درس دادن به بچه چوپان ها رفت و دل در گرو تعلیم تربیت آنها گذاشت و آنقدر در دل این عشایر جا باز کرد که به اسطوره عشایر فارس و بویر احمد تبدیل شد .” وصف این عشق و شور به استاد و آموزگار مهربان ایل در مراسم به خاک سپاری او و در اجتماعی یکصدهزار نفری با چشمانی اشک بار نمایش داده شد .

آثار و کتاب های استاد هم مورد توجه شاعران و نویسندگان بزرگ کشور بوده و هست و خودش در این باره گفته است : ” درباره کتاب هایم افراد بزرگی مثل عبدالحسین زرین کوب، بزرگ علوی، مشیری، صدیقیان و خیلی های دیگر اظهارلطف کرده اند و مطلب نوشته اند .”

شناخت من از استاد محمد بیگی به زمانی بر می گردد که آموزگاران کلاس اولم ( خانم و آقای آموزگار ) در سال 61/60 و در روستای داود رشید اهل شیراز و از شاگردان استاد بهمن بیگی بودند که به رهبری وی برای قیام مقدس آموزش الفبا و در ریشه کن کردن بیسوادی راهی روستاها و عشایر شده بودند و همچنین به واسطه حضور در جشنواره الگوهای برتر تدریس مرحله کشوری در مرداد 84 و در شیراز بود که کتاب ” به اجاقت قسم ” استاد را تهیه کردم وبامطالعه آن به تلاش و همت و آگاهی او ایمان آوردم .

اینک در آستانه هفته معلم و به پاس یک عمر تلاش آگاهانه و صادقانه این آموزگار بزرگ یاد و خاطره اش را بر تخته سیاه کلاس و بر لوح دل و جان سبز و جاودانه نگه خواهیم داشت .