سایه‌ بلوط‌ کهن از سر زاگرس کم می‌شود/ تبدیل میراث جنگلی به مزرعه

سال‌هاست تیغه وحشی گاوآهن مرتع خواران از ریشه بلوط‌های زاگرس می‌گذرد و دست مسئولیتی به نجات این سرمایه نمی‌رود، این روایت تلخ پرده دیگری از مرگ بلوط‌های زاگرس است.

به گزارش مهر، بیش از ۱۲ سال است دندان تصرف گاوآهن‌ها به جان‌ بلندی‌های مراتع لرستان افتاده تا سال‌به‌سال به زمین‌های کشاورزی بدون مجوز تبدیل شوند.

مراتعی که روزگاری جای تفریح مردم بود و تا چشم کار می‌کرد درختان تنومند چند صدساله سایه گسترده بود، اما سال‌به‌سال از چشم‌غره مسئولان امر کاسته و بر جرات و جسارت کشاورزان منطقه افزوده شد تا به تقسیم‌بندی مراتع بپردازند و هر خانوار تپه بلندی را به زمین‌های خود بیفزاید.

حالا دیگر از کوه تا دشت در شمال کوهدشت به قامت درخت بلند ستبری نمی‌بالد و تا چشم کار می‌کند رد عمود گاوآهن است که تیغ قتل و غارت در قبیله بلوط‌ها نهاده و جاپایشان را گندم کاشته‌اند.

سال گذشته تیرهای برق‌ها نورافشانی می‌کردند و منطقه چنان روشن بود که خانواده‌ها تا پاسی از شب را اینجا می‌ماندند، پیگیر موضوع می‌شوم و درمی‌یابم کشاورزان شیشه‌های اتاق نگهبانی را شکسته و فشار می‌آورند بساط تنها تفریحگاه مردم کوهدشت برچیده شود تا آن‌ها بر وسعت زمین‌های بی سند کشاورزی خود بیفزایند، اما مسئولان هم تیرهای چراغ‌برق را از جا کنده و قصد تعطیلی پارک رادارند.

چند خانواده روزمرگی‌هایشان را به اینجا آورده‌اند تا پای درختانش جا بگذارند، اما نمی‌دانند اینجا هم قرار است در ماه‌های آینده به زمین‌های کشاورزی تبدیل شود.

شهردار کوهدشت در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: این طرح مربوط به زمان چند شهردار پیش بوده و ما در حال حاضر اعتباری برای ساماندهی این پارک نداریم.

علی نجات نورعلی ادامه می‌دهد: در حال حاضر درگیر ساماندهی پارک‌های داخل شهر هستیم و هنوز نتوانسته‌ایم آن‌چنان‌که مورد رضایت مردم است به این پارک‌ها رسیدگی کنیم.

وی می‌گوید: اگر اعتباری اختصاص یابد در راستای ساماندهی پارک جنگلی کوهدشت تلاش خواهیم کرد، گرچه نظر شخصی بنده این است که متصدی این پارک شهرداری نباشد چون مشکلات شهرداری بیشتر از این است که بتواند به این پارک هم رسیدگی کند.اما ماجرای تصرف بلوطستان تنها به این پارک جنگلی و شهرستان کوهدشت ختم نمی‌شود و سال‌هاست تبر تیغه وحشی گاوآهن از ریشه بلوط‌های زاگرس می‌گذرد و دست مسئولیتی به نجات این سرمایه نمی‌رود، این روایت تلخ پرده دیگری از مرگ بلوط‌های زاگرس است.

قریب به یک دهه است قتل‌عام درختان بلوط در مناطق مختلف لرستان به طرزی فجیع شدت گرفته و هرروز این دشت وسیع پر از جنگل، می‌رود تا به برهوتی لخت‌تر از دیروز تبدیل شود.

یک کارشناس و فعال محیط‌زیست در این رابطه می‌گوید: زاگرس ازلحاظ منابع آب‌وخاک مهم‌ترین و راهبردی‌ترین منطقه کشور به شمار می‌آید که لزوم حفاظت از داشته‌های طبیعی آن باید یکی از دغدغه‌های اصلی دولتمردان این سرزمین باشد.

محسن تیزهوش به مشکلات و مخاطراتی که سال‌هاست جنگ‌های بلوط زاگرس با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند اشاره‌کرده و ادامه می‌دهد: آتش‌سوزی‌های گاه و بی گاه، از بین رفتن تنوع زیستی زاگرس، قاچاق گونه‌های در معرض خطر و آلودگی بی‌سابقه هوا به‌وسیله حضور ریز گردهای داخلی و خارجی تنها گوشه‌ای از آسیب‌های بسیار فراوانی که این سرزمین در چند سال اخیر به خود دیده است.

وی می‌گوید: دراین‌بین افزایش جمعیت و نیاز فزاینده به استفاده از منابع سرزمینی شرایط را برای تداوم عوامل زیستی سخت‌تر کرده است که یکی از این عوامل پیشروی اراضی کشاورزی تا قلب جنگل‌های بلوط زاگرس است.تیزهوش معتقد است که در سال‌های اخیر عقب‌نشینی جنگل‌های زاگرس یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش دما و خشک‌سالی‌های کم‌سابقه بوده است و می‌گوید: تبدیل جنگل‌های زنده به زمین‌های کشاورزی شاید در نگاه نخست سودآور و راهگشا باشند اما درنهایت به دلیل از بین رفتن پوشش جنگلی، خاک خاصیت پایداری خود را به‌مرورزمان از دست می‌دهد.وی با یادآوری اینکه یک هکتار خاک حاصلخیز حاوی ۳۰۰ میلیون زیستمند همچون بی‌مهرگان، حشرات ریز، کرم‌ها و …است که باوجود جنگل‌ها می‌توانند اصول خاک را حفظ کنند، ادامه می‌دهد: اگر ما انسان‌ها به دنبال پیشرفت‌های مفید اقتصادی هستیم باید بدانیم که تنها یک‌راه برای این آرزوی وجود دارد و آن پیروی از قوانین طبیعت است.

تیزهوش راهکار حفظ داشته‌های موجود درزمینه منابع طبیعی را حرکت به سمت این نوع کشاورزی می‌داند و می‌گوید: کشاورزی پایدار می‌تواند با حفظ اندوخته‌های زیستی زمین راهبردی نوین در راستای افزایش منافع اقتصادی سرزمینی همچون زاگرس باشد. مدیرکل آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاطت محیط‌زیست نیز در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: فرسایش خاک یکی از مهم‌ترین خطراتی است که براثر کشاورزی بی‌قاعده، به‌طور مستقیم بر روی جنگل‌های زاگرس اثر می‌گذارد. محمد درویش یکی دیگر از عوامل تخریب اکوسیستم جنگلی زاگرس را استفاده از کودها و آفت‌کش‌های شیمیایی عنوان کرده و می‌گوید: استفاده از کودها و آفت‌کش‌های متعدد است که به‌شدت ظرفیت حاصل‌خیزی خاک را کاهش داده و سبب آلوده شدن آب‌های جاری و زیرزمینی نیز می‌شود و به‌این‌ترتیب راندمان تولید را در منطقه زاگرس کاهش می‌دهد. درویش بابیان این مطلب که امروزه کشاورزی در زاگرس باید به سمت بی خاک‌ورزی یا کشاورزی ارگانیک برود، تصریح می‌کند: ما باید تا جایی که می‌توانیم از موج جدید کشاورزی در دنیا که به‌شدت میزان استفاده از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی را کاسته و حتی عملیات فیزیکی مثل شخم زدن را متوقف کرده استقبال کنیم.

مرگ بلوطستان کهن در حالی رقم می‌خورد که درخت‌های بلوط زاگرس سالیان بلند، چتر سبزشان سایه‌سار وسیع خستگان رهگذر بود؛ هیزم خشک شاخه‌هایشان آتش اجاق خانه‌ها، دانه‌های بلوطشان نان سال‌های قحطی این دیار و شاخه‌های تنومندشان جای تاب‌بازی دخترکان شاد ایل…

اما در این سال‌ها بلوط‌های این دیار در چشم به هم زدنی، زیر سایه نگاه بی‌تفاوت مسئولان امر قلع‌وقمع شدند تا انبوه سبزشان به برهوتی بی‌سایه و بی‌گذر تبدیل شود.و اما شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر به موضوع تغییر کاربری جنگل‌های استان اشاره کرده و می‌گوید: متأسفانه بالا بودن ارزش‌افزوده کشاورزی موجب شده که مردم به سمت تغییر کاربری اراضی جنگلی استان حرکت کنند.

وی بابیان اینکه سال گذشته برای دو هزار و ۴۰۰ هکتار تخریب اراضی ملی پرونده در دستگاه قضایی تشکیل دادیم یادآور می‌شود: در این زمینه بیش از ۸۰۰ نفر به محاکم قضایی معرفی کردیم.

نجفی بابیان اینکه در تمام مدارس استان کلاس‌های ترویجی برای دانش آموزان و معلمان برگزار می‌کنیم ادامه می‌دهد: همچنین طی امسال هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی از طریق کمیسیون مرتبط به مردم برای کشت گونه‌های اقتصادی واگذار می‌کنیم.

وی با اشاره به اعزام اکیپ‌های ترویجی به روستاهای استان یادآور می‌شود: امسال بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم استان آموزش‌های لازم را درزمینه حفاظت از جنگل‌ها فرامی‌گیرند.

به‌هرروی قتل بی قصاص جنگل‌های لرستان در قلب زاگرس در چند سال اخیر روند شدیدی به خود گرفته است و اگر مسئولان امر در این راستا آستین چاره‌ای بالا نزنند دیگر چیزی از این داشته‌های بی‌همتا باقی نخواهد ماند؛ آنگاه حسرت دردی دوا نمی‌کند.