آیین گل مالی و نوای چمری در لرستان نشان از اوج ارادت به ابا عبدالله الحسین (ع)
آیین گل مالی و نوای چمری در لرستان نشان از اوج ارادت و عمق اندوه دارد. در فرهنگ لرستان و درلغت بار ﻣﻌﻨﺎییﮔﻞ ﺑﺮ ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻦ و یا خاک بر سرشدن ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﻱ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و دردناک مثل از دست دادن یک بزرگ یا یک جوان ﺩﺍﺭﺩ،در واقع ﺑﻪ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻧﺸﺎن و نماد […]
آیین گل مالی و نوای چمری در لرستان نشان از اوج ارادت و عمق اندوه دارد.
در فرهنگ لرستان و درلغت بار ﻣﻌﻨﺎییﮔﻞ ﺑﺮ ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻦ و یا خاک بر سرشدن ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﻱ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و دردناک مثل از دست دادن یک بزرگ یا یک جوان ﺩﺍﺭﺩ،در واقع ﺑﻪ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻧﺸﺎن و نماد شکست و ﺍﻭﺝ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺍﺳﺖ.
آیین گل مالی از دیرباز در لرستان و بسیاری ازمناطق لر و لک نشین کشورمان در مراسم سوگ بزرگان، قهرمانان و جوانان و عزیزترین درگذشتگان برپا می‌شده است.که می توان از این آیین به عنوان یادگاری از پیشینیان قوم لر و اصالت فرهنگی این مرز و بوم یاد کرد،که رفته رفته در سالهای بعد از واقعه عاشورا در سوگ سرور و سالار شهیدان و یاران با وفایش نیز مرسوم شده و هرگز برخلاف خیلی سنت های دیگر به فراموشی سپرده نشده بلکه سال به سال پررنگ تر و معنادارتر می شود.
عاشقان و دلدادگان به حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) در لرستان، ارادت خود را به سرور شهیدان در قالب آیین‌های گوناگون ابراز می‌دارند که یکی از این مراسمات سنتی،به گل افتادن در شب و روز عاشورا است که جایگاه ویژه‌ای دارد.
استدلالی که میگوید ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺁیین هاﻯ ﺳﻨﺘﻰ و باستانی دارد،اینست که از ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎﺩ ،ﺁﺏ ،ﺧﺎﻙ، ﺁﺗﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﻮﺩ مردم ایران زمین بوده است.ﮔﻠﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ می شوﺩ ﻛﺎﻣﻼ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻘﺪﺱ ﺍﺳﺖ،ﺁﺗﺶ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﮔﻞ ﻣﺎﻟﻰ تا صبح ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺎﻣﻮﺵ نمی شوﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺷﻮﺩ،پس استفاده ازاین چهار عنصر دﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﮕﺮﺵ ﺗﻘﺪﺳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁنهاست ﻛﻪ ﺭﻳﺸﻪ در اعتقادات و سنت ما دارد،نواختن ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﺣﺰﻥ ﺍﻧﮕﻴﺰﻱ با نام (چمری) در حین مراسم،مقوله ی فرهنگی دیگراست ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ی ﺳﻮﮒ سوزناک عمیقی دارد که به ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﻧﺎ ﻭ ﺩﻫﻞ ﻧﻮﺍﺧﺘﻪ می شوﺩ و بیانگر ﺟﺎﺭﻯ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﻭﺡ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺭﺧﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ می کنند.این دوگانگی موسیقی شادی و عزا،لرستان را در این وادی از سایرمناطق کشور متمایز و خاص کرده است . “چمر” یا”چمری” موسیقی و آهنگ اندوه باری است که در سوگ و عزای بزرگان در ریتم های متفاوت و به وسیله “سرنا” و “دهل” نواخته می شود.
پیام آیین “چمر” علاوه بر بیان اوج اندوه مردمان این سرزمین حامل پیغامی است برای سایر افراد؛ به نوعی که با اجرای این مقام از موسیقی عزا، همه خواهند فهمید که بزرگی از میان ایل یا طایفه عزادار مرده است و باید در سوگ آن نشست.البته پیش تر،صبح عاشورا در بیشتر شهرهای لرستان با صدای سوزناک “چمری” آغاز می شد که اکنون جای خود رابه نوحه سرای و مداحی داده است.با چمری انگار همه زمین و زمان بر حادثه ای می گریند، غم و ماتمی که این فضای روحانی دارد بیش از آن است که بتوان در چند سطر آن را معنا کرد، باید باشی و ببینی تا بدانی غم و ماتم نوای “چمری” چگونه دوستداران حسین (ع) را به کوچه ها و هیئات می کشاند.
می توان چنین نتیجه گرفت که از ﺩﻳﺮ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﻣﺮﺍسمات ﺳﻮﮒ محلی،آﻳﻴﻦ گل مالی و چمری ﺩﺭ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ شده است که در ابتدا ﻣﺨﺘﺺ ﻣﺮﺍﺳﻤﻬﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ نبوده است و با گذر زمان با واقعه عاشورا گره خورده و به نسل و عصر ما رسیده است. پس ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺤﺮﺯ ﺍﺳﺖ ﺭﺍﺑﻄﻪ ی ﻛﻬﻦ ﺍﺳﺎﻃﻴﺮﻱ ﺁﻳﻴﻦ های بومی و ﺳﻨﺘﻬﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﻬﻦ با مراسم عاشورا و عزای امام حسین (ع) و یاران باوفایش ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ.
فرشید گراوند/ کشکان
درود بر دکتر عزیزمان تشکر
[پاسخ]
آیین گل مالی،فرهنگی است بجا مانده از ایران باستان که در شاهنامه به هنگام مرگ سیاوش از آن سخن به میان آمده است .درگذر زمان با ورود اسلام به ایران مردم این دیار به ویژه منطقه غرب کشور این سنت باستانی را با مکتب عاشورا آمیخته و مرسوم کردند ،امروزه بیشتر در محدوده استان لرستان رایج است.درتکمیل سخنان اقای گراوند رسم دیگری در کشورمان به هنگام عزا، پوشیدن لباس سیاه است که ریشه ان به زمان چادر نشینی اقوام ایرانی باز میگردد.در ان هنگام به وقت ماتم مردم قطعه ای از چادر یا دوار را بر گردن می انداختند تا اوج عزا را به نمایش بگذارند.امروزه پوشیدن لباس سیاه ریشه در ان رسم دیرینه دارد.
[پاسخ]
عالی مثل همیشه
[پاسخ]
سلام خدمت دوست عزیز وتوانمد ولایقم جناب گراوند.اولا من خیلی سپاسگزارم از اینکه درخصوص مسائل ومناسبات مهم اجتماعی مطلب میذارید.دوما اون چیزی که من میخوام بگم اینه که انشاءالله وبه یاری خدا اجرا وگرامیداشت اینگونه مراسمات مقدس بتونه بصورت کاربردی وعملی هم در زندگیمون اثری مثبت برجای بذاره و بعد از محرم و دهه ی اول عاشورا ما شاهد خودسازی و تغییر مثبت در رفتار واخلاقمون باشیم.
[پاسخ]
باسپاس.همانطور که فرمودید تمامی آیین عزاداری،ادعیه وزیارتنامه هاو… برگرفته ازسنن وآداب وتمدن ایران زمین است.وریشه درخون قوم لرولک “که نژاده ترین اقوام ایران است “دارد.
[پاسخ]
درود دکتر گراوند
[پاسخ]
درودبرشما دکتر ٬خیلی جالب وپرمعنی نوشنی٬ استفاده کردم
[پاسخ]
دمت گرم. اگه اشتباه نکنم آیین گل مالی ثبت جهانی شد.
[پاسخ]
دکترجان عالی مثل همیشه٬ یادآوری رسم و رسومات قدیمی و انتقال به نسلهای بعدی .
[پاسخ]
با سپاس از جناب دکتر فرشید گراوند /به نظر من رسم گل مالی تعلقش به دوره باستان باشد یا بعد از اسلام رسم تاثیر گذار و مثبتی در دنیای امروز شهرنشینی به نظر نمی اید .البته در گذشته تا جایی که من یاد دارم پیشتر و بیشتر بزرگترها یه ذره گل روی سر شان لباس شان می مالیدند اما امروزه بیشتر جوانان هستند که این رسم را به افراط کشانده اند و با درست کردن حوضچه های متعدد گل در سطح شهر جوانان را تشویق به گل مالی سرتا پا می کنند من شخصا با اینکه سالهاست شاهد این مراسم هستم اما هیچگونه پیام مثبتی از این مراسم دریافت نکرده ام .متاسفانه مشوقان این کار نیز هیچ وقت نیامدند که اینکار رو مورد نقد و بررسی قرار دهند تا اگر جنبه های مثبتی دارد برای همه و منجمله من هم روشن شود تا ما هم از این قافله جا نمانیم .و بیشتر جنبه های منفی این نوع مراسم برای من نمایان هست و بزرگترین پیامد منفی ان الودگی بیشتر محیط زیست هست . در دنیای امروزه که شرایط برای هنر نمایی در هر زمینه ای فراهم هست ما نیز باید به جای گل مالی باید به فکر روش هایی باشیم که کفه ترازو را به سود مثبت گرایی و مثبت اندیشی سنگین تر کند و همانگونه که جا برای نقد هست جای منطقی برای دفاع هم داشته باشد .با سپاس
[پاسخ]
سلام مجدد.
سیاهپوشى سنت منطقى بشر در طول تاریخ بوده و در ایران باستان، یونان و اعراب رواج داشته است.
شواهد تاریخى و ادبى نشان می دهد رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیارى از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است. این امر به ایران یا دوران اسلام اختصاص ندارد و اعراب پیش از اسلام، ایرانیان و یونانیان باستان در عزا جامه سیاه یا کبود می پوشیدند.
۱-تمدن اسلامی درقرن چهارم.ترجمه علی رضا ذکاوتی قراگوزلو
[پاسخ]
باتوجه به اینکه سعی در نگاهداشتن سنن. آیین ومرام گذشته که نشان احساس علاقه اتحاد بین قوم بوده نشان از احترام به بزرگان سران قوم هم بوده این مراسم که نهایت سپاس وقدرشناشی افراد واقوام نبست بزرگان وریش سفیدان قبیله قوم وطایفه دارد کم بها نیست البته دنیای ماشینی واستثمار جدید در قالب پیشرفت فرهنگ وبابیان عقب افتادگی درتلاشند همه چیزرا بگیرند ولی با وجود بیان رسا وقلم گویای جوانانی چون دکتر عزیز هرگز به فراموشی نخواهد گرایید از اینکه درعاشورا مردم با وفوا خودرا به گل می مالند دال بر تحجر یاتقلید کورکورانه نیست چون امام حسین باتمام داشته هایش در برابر ظلم ایستاد وچون قوم لر ذاتن خواهان غیرت وداشتن شهامت مخصوصا درمیدان نبرد هستن دراین دهه غیرت امام شهامت حضرت عباس را از دل وجان میستایند واز دیر باز قوم لر در میادین نبرد باشهامت در برابر بیگانگان ایستاده اند وتا شکست طرف پشت نکرده اند این روش این مرام درخور تقدیر است ولی در طول تاریخ خواستن با طرفندهای دروغین پیشرفت فرهنگ این صفت با ارزش را ازقوم لر بگیرند ولی هرگز محال است این بحث به این چند دقیقه به اتمام نمممی رسد درپایان از دیدگاه برادر عزیزم اقای گراوند دکتر فهیم. بسیار ممنونم وازخداوند موفقیت ایشان در راستای شناخت قوم لر تمنی دارم
[پاسخ]
مطالب فوق جای بسی شکردارد که تفکر درپی پیدایش اصالتی بس زیبنده که درطول تاریخ از افتخارات قوم لر بوده وبا وجود دکتر عزیز این آیین ورسم پابجا بماند دراصل گل مالی. وعزاداری قوم لر درمراسم عزاداری تاریخی بس کهن دارد ریشه این. مراسم ریشه درغیرت وشهامت وبزرگ ستایی دارد ازقدیم تا حال این قوم برای از دست دادن ارزشهای قومی وفرهنگی تعصب عجبی داشته که این تعصب مفید سبب ماندگاری این مرزوبوم بوده است بخصوص ازدست دادن کسی شجاع ولایق قوم بنهایت متعاسر بوده وبرای. ارزش نهادن به آن خود در گل وحتی درخاک می مالاندن
تا شایدبدین ترتیب منعکس کننده خصایص فردی واجتماعی آنکس ازدست رفته باشند خوب بااین وصف چون حضرت امام حسین این که هم امام بود وهم کسی بود که از دیدگاه قوم لر شایستگی این مراسم دارد هرسال بپاس آنهمه شهامت وایثار وازخود گذشته گی عاشق مرامشند زیرا در خون ورگ قوم لر غیرت و ایستادگی دربرابر دشمن زبان زد بوده وهست نمود تاریخیش عدم تصرف این سرزمین توسط بیگانگان ویکدست ماندن قوم لر است چرا به حضرت عباس بسیار ارادت دارند ریشته از همان قهرمان ایستادن دربرابر دشمن چنین آن ححضرت را سرور خود میدانند ولی باتبلیغات همه جانبه مزدورانغرب مسلک میخواهند هم این شور حسینی را بگیرند وهم انحالت شجاعمردانه قوم لرضمن سپاس از دکترگراوندعزیز درتلاش برای۸برادر شناختن مراسمات قوم لرولک موفقیت شمارا از خداوند منان خواهانم
[پاسخ]
دکتر با تشکر. انشالله که بیش از آنکه شور حسینی داشته باشیم، شعور حسینی داشته باشیم
[پاسخ]
با سلام..متشکر..جناب دکتر گراوند
کاش در لرستان صبح روز عاشورا مراسم سوگواری به صورت هماهنگ و نمادین با ساز چمری شروع بشه تا هم نمآد عزاداری مردمان لرستان و هم عمق ارادتمان را به سرور و سالار شهیدان نشون بده
[پاسخ]