پاچای لکی/ ” اَپوسا”
پاچا ( داستـان ) لکی : « اَپــوسـا » گوینده ی پاچا از زبان بزرگتر ها : روانشاد جلال بختیاری ، اهل دلفان از طایفه ی اولاد قباد نویسنده ی پاچا به زبان لکی : محمد رضا نظری دارکولی پیش گفتار پاچا ( از زبان بزرگ ترها ) : محمد رضا نظری دارکولی […]
پاچا ( داستـان ) لکی :
« اَپــوسـا »
گوینده ی پاچا از زبان بزرگتر ها : روانشاد جلال بختیاری ، اهل دلفان
از طایفه ی اولاد قباد
نویسنده ی پاچا به زبان لکی : محمد رضا نظری دارکولی
پیش گفتار پاچا ( از زبان بزرگ ترها ) : محمد رضا نظری دارکولی
خوخوخو پاچای بی پاچای نوی ، خِرَخرِدار گردکان بی ، کمچه کُلَه ملاون بی ، دته کچله ورلاون بی ، کرَکچله گُرلاون بی ، نانِ داخِ ورلاون ، هری اَسرِ گرلاون .
موشن قدیمل ، روژلی که هالی مردم یکون دوسه موورد ، پیا کلاو دار و سرسفره داری بی گه ابین نه موت خان . کویخا یا کلنگ پیا . در مال هر واز بیتی سر ایواره و سرظور سفره کتی بیتی . مردم دوسه موردی بربخش داشتی . هونه بیه هرکی اِ ری دووری مَتَ آبادیا کل آبادی مال اُوون نیشونَ میا . موتون بچو یه مال خانیکه چرچا نار ، روُ نَکه سیر بَر !
اَ روله پیا خو هونه سه ! هرهِ سررا هونه بیه سه !
منتای گپ روزگار هوویچ مران نوش ! ای روزگار خدانکوشتیه نمَم هر چوینه ! هنی مونین هرَه یه گِل پیا خاسی میَر لم ای زمینه !
اَ روله خان ای آبادیجه هرهَ یِه گِل خار بی هَنگتَر زمین . یا بلای بی تیَه ریشا ، یا جن تفانِه روُ یا آیلل دار زمین ! هرچی بی دیار نوی . منتای پیس خار بی . هونه اَبین هتی نون ایال ووژیج نیاشتی . خانیج هوکاره نیاشتن نوی . عمری هَر میمان داری کردوُتی ایسه نون اَرا دَم آیل ووژیج نیاشتی ! هره سه اَران تنگ هتی یه شو . شو دایَه دم روژا اِ مال هِیووای . هوچیجه ژن ایال نووتی . هِیووای دایهِ دشت . دل گیریاوویتی ، نزون مزون کته ای ریه بِلم پت بوتیه جا آبادیکا ارا ووژ شونی بِکه . رو دیَنی مال و آبادی هو نیاشتی . دل ای خاکه تنگه مکردی . مویاووه گری ایلهَ عاریجهَ متی . هر چی … هر چی… هر چی … ، تا هرَه یه گِل رسیِه ولات خریوُی . سوزله کانی دیتی زانستی کَنی ای ( چشمه ) که . فره تینی بیتی . چیه سر کنی دیتی ترَختی خدا آوو فره سی . هونه بیه نمویا بنیشی خوُری آو بَری . بوشیم اِ … دسه پاکی پاکی آوهَ نمه رسیای . ایج هو بورَه پیای نوی تا هر هونه چنگ پِت بنیهِ ای آووهَ . سِه ری اِ دوُر وَر ووِژ کردی کُچکی دیتی . چی کُچکَه آوردی عزیز نیای اَر لِو آووهَ زانی نیایهَ ر سر دس بردی دسه کچکی تر گرتیو دم نیایه آووهَ هرهَ حوصله دوسی گل هناسی گرتی هر وواردی تا تینی شکیای دوُر گرتی . ایسهَ روله سِر کاربار آکریم بکه . پیامالداری اِه دوُرا آوو هواردن اُو دُویتی . داشتی رَن دُنیاله یه ماوردیه سر کَنی آوُن ده . هته نزیک وت : « مَنی نُوین ! » ایج هیز گرت دَس دایه پیا وت : « پایاربین بِرا » بوشیم نوشیم خَجالتی گرت گستی دوُرا بو بچوَه ری ووژ . منتای پیا سای دُنیال وتی : « کابرا اِکوَ ماین ؟ شیوَت نموُرم هرچی سیفا مَکَم . »
کاپیایج هَناسی سردی کیشای وت : « خَریوم اَر ایره برا . اَی ری آ مَچم . » ایج وتی : « برامین دیاره شَکَتین سِنیجتی اژن چیه . تو دیاره پیا کلنگیکین ، خوَشمه آوو هواردنَت هَت . چو پیا خانی نیشتین اَر سر کَنیه آووت هُوارد . کُره ایمشو بنیش اَر ایره تا اَ خزمت تر بِم . دی ایوواریجه . بوری بچیمَرا مال بینم اِ کوَه ماین وره کوَه مَچین ؟ »
ایج هو اَروُ اِره نمَتی ولی اِ دلا دل بیتی بچو . وت : « دردترکولم برا ، خوِدا آباد بِکه ، مزاحم نمووِم . »
پیا خَنِه ای کردی وت : « اَی کُورَه پایار بین وَ خوِدا تو خانیکین ! بوَریا بوَریا بچیم ! ای قصهَ له چیه َ ! »
چِنَرا مال . پیا وتیهَ ژَن وت : « میمان عزیزی دریم کِلَشیر خاسی بار تا سِرابرم ، اَی مالمین بِدوو ! »
سر کِلَشیر بریتیا دایه دس ژَنا هَت نیشتر دم میمان .
رولَه خاس گوش به بین پیا صای مال چَنی بزان بی ! مزاستی کابرا خانیکه . ولی دل بیتی دوپیَکاکِتی . هَنی نیشتیَر دم وتیه بین وت : « خان ایسه بوش بینم اِ کوَ ماین ؟ »
پیا میمان هم هناسی سردی کیشای وت : « برا خاسَم اَر راسیته مه مه اَ آبادی ووژمونر پیا کلنگی بیم ، اَبیننه موتم خان ، اِ جانم خدا دسیجم واز بی ، سفره م هَر کَتی بی ، هرِه جد بر جدرا هونه بیمونه سه . منتای اَرا هُویچ پیای پیش نای یه مدَتیکه خار بیمه دَسم کُت بیه ! »
ایج وت : « ههِ یه َ نوش خان ! دشمنت خار بو ! خان هَر خانه َ مَمینی ! ایسه بوش بینم ، کِلَشیرمی سر بریَسا ، چو ارانت کاواو کَمی تا خوَشِت بای ؟ »
خان هم خَجالت بی وت : « ای دردتر کولم اَرا زَمَتت کیشا ! ایسه گه وَلا زَمَتَت کیشایَ اَپوسا . اَپوسا کاواو کِتی ! »
پیا صای مال دس دایَ نوم توُل ووژ وت : « اَی خوِدام بکوِشی تو ِ خان کلنگی بینهَ ! وِتت اَپوسا دی مَزانم . تنیا کَسی مَزانی کاواو کِلَشیر اَپوسا خاسه گه خانی بو هزارهزار گِل کاواو هوواردووتی ! تِفَر ای روزگارهَ ! »
ایج وت : « خوِدا پایارت کهِ برا هونَه نوش ! »
سفره ن آیجت وو کاواو کِلَشیرون هووارد . دوو کِزیجنی اَر سَر هوواردو نیشتنَه گَپ داین . هَنی بیَه وَخت خاو پیا صای مال جا نَرم گرمی اَرا خان آیجتی تا رات بَسی .
شوَکی خان گُرج بیه ره تا بیَر دریا . پیایج هیز گرت وت : « یَه خِیرهَ خان ؟ بیلا هُوَر بکهِ بَد بچو مِزِل خِیر کَه ! هَر بیلا ناشتای بَرین ! »
خانِ دَردَداریج وت : « نَه بِرا دووریش اَ نیشتِن خانَه خِراووِه ، ایسَه بچم بیتِره . مالِت آباد ، دِلت خووَش . شرمَندَت کِردم اِ ایرَه تا آسمان ! »
پیا تا دَم دَر کَتیه لُو تا رِه کِتی . وقت خدافزی وتیَه بین وت : « خان یَه چیَه مِه هَر هوُنَه بچینَه برامَه خِرِت ؟! توِ خان کلنگی بینَه حِفَه شاخِت بِشکی ! »
اَ رولَه سیرکَه بین پیا خاس چوونَه ! پیا صای مال پَنجا گِلَه مــی چاخ جِفت کِردی دایَه خان . وت : « خان یِووِنَه ارا ووژِت بوور . تو نَبایس بَنگینَر زَمین ! »
خان هِرَه یِگِل گِری گرت . وت : « یَه چَه موشین بِرا ؟! یَه چه کاریکَه ! کی هونَه کِردیه ؟! »
ایج وت : « هَرکی وِژدان داشتوتی ! »
خان اِوو ژیر نمَچیا منتای پیا اَزور میلَه کِردَ مِلا خدااسبیریاین کِردی .
اَرولَه نازارَم ، هونَه سَر ایووارِه بی خان اَ پنجا دُنیاووا هَتَه آبادیا . ژَنو آیل کُل روژنَرِن بیا . بِرا موفَل ژِنَ زوریجی داشتی حَسوُد بیتی . هَنی دیتی خان پنجا مـی بِردیَه مالا هَر هونَه ووِژُ ژِنَی مَگِست چَمِن بایِره . ژَن وِت : « تِفَری بچو بین ای دُنیالَه اِ کو آووِردیهِ یَه چوُ کِردیهِ یووِنَه سَنیهِ ! »
بِرایج هَته را مال خان بی سلام علِک وت : « بِرا راسی بوش ای دُنیالتُه اِ کو آوردیَه ؟ »
خان کَمی نارات بی وت : « هِی برا عَزیزَم خوِدا دامَه بین ! » پیا بورِه وت : « ای خوِدا اَر کو بی تا منیج بچِم بیَه بینِم ؟ »
خان توقیاوِرَه وت : « بچو بینم تِفَری لیوَه ! تو ِ چوُ بِچین بِلَم هَر مِه وواسمی کِردوو !، ماوو تونی بچین لیوَه ؟! »
بِرا سَری تَکان دای وت : « اَی توِن خوِدا بوش اِ کوت آوِوردیَه ؟ »
خانیج ژن خاسی داشتی ، ژَنِ روُسفیدی ! فِچونیَه بینا وت : « خان هرجورتی کِردیَه اران بوشتی ، اَر اَ توُلِیرَه بوتی اَرانَه ماوتی ! »
خان نیشت حال حَکایَت کُل اَران وِتی . اِ آوو هوواردن سَر کَنی بِگر تا کاواو کِلَشیر اَپوسا .
بِرا بورَه شوَکی ژَن گُرج کِردِرَه ، دایَر دَریا .
هَر چی هَر چی هَر چی تا بیَه سر ایووارَه رسیِه کا کَنی .
نیشت کمی آوو هواردی هوسا تا کا پیا عزیزَ بای . هرَه یِه گل رَنی دُنیا اِ کویِرا لیژ بیِرا . ایج اَ وَر ووِژا وِت : « اَی برامین بوَریا ! بوری بوری بینم چَه مَه مینَه بین ! بوَریا زوُوکَه گل خانِم چَمَریمَه ! »
کا پیا هَتِه جا دُنیال کِردیه سَر آوو . ایج دیتی وت : « ایووارَتَه خِیر ! »
کابِرا خَنی وت : « تِرَختی خوِدا خو دُنیالی دِرین ! پایار بین . »
کا پیا وِت : « هِن ووِژتِن بِرا ، اِ کوَه ماین ، کوَه مَچین ؟ »
ایج هَر اوَل دَم وِت : « وَلا اَر راسیتَمِه مِه پیا خانی بیمَه منتای یَه چَن روژَ شِکِس هوواردِمَه هَنگتِمَر زمین ! وَ خوِدا هَر نون مَردِمِم دایَه . ایسَه هَتِمَسه ای ریا بِلَم پِتِم بوَه خِیریکا . »
کا پیا لُوزَه خَنِه کردی وت : « خانیکین ؟ خوَدا نَکه شِکِس بَرین ! »
مِکیس کا بِرا کِردی بِردیَرا مال . اَ وَر ووِژا وت : « هِی خوِدا آیم خَر چوو هاوارَمَکِه ! »
بیَه وَخت نان هوواردن . وِتیَه کا بِرا وِت : « خان …» ایج زوو وت : « چیَه ؟ »
پیا هم لُوزَه خَنِه کردی وت : « خان دردتَر سَرِم نوکَل می سَر بِریَسا ، گوشتَه تَران چوو کاواو کَم ؟ خوَشتِه کاواو چوونَه مای ؟ »
بِرا لیوَه تَک دایَه بالِشتیکا وِت : « اَپوسـا . اَپوسـا کاواو کَه ! »
کا پیا هِرَ یِگِل پِر خَنَه بِردا . دَنگ خَنَه ژَنو آیلیج اِ دی اَلاینَه هیز گرت .
بِرا بورَه تَریخ ( خجالتزده ) بیا . پیا اِ خَنَه هوساوا وِت : « آخِر نایان ، گوشت نوکَل چوو اَ پوسـا کاواو کَم ؟! نَه بِراکَم تو خان نِووینَه ! تو بورَه پیایکین ! »
یَه وِتیو هَم پِر خَنَه بِردا . ایسَه گِه دیتی بورَه پیا فِرَه تَریخ بیَسا اِ خَنَه هوساوا وت : « مِه هَر اَر سَر کَنی زانستم تو خانی نین ، دوِروَ موشین . منتای گِستِم باینَرا مال چای نانی بَرین . »
بِرا لیوَه زون بس داوویَرن هوویچ نُوتی . سِفرَه ن آیجت خاریز ( نیمرو) نی هووارد .
شوَکی کا پیا هیزگرت وِتیَه بِرا بورَه وِت : « بِراکَم صُوتَه خِیر ! بچوو دی خوِدا اَسبیریاینَه ! خوِدا رِقستَر جای تِر بِه ! »
بِرا بورَه زُوو دایَر دَریا ویرَر آبادی ووِژ بیا .
لازم به ذکر است که توصیفات دقیق و گویای این پاچا توسط نویسنده چاشنی آن گردیده است و اصل پاچا چنین ادبی و غنی نیست . لکنا .
پوسم کنیا تا خونم اما باور کخ کلم خو خون
دس تونو هوز دلفان در نکه
[پاسخ]
درود بر شما
کار خیلی جالبی را شروع نموده اید امیدوارم ادامه پیدا کند
واقعا هم داستان زیبااست هم پیام اخلاقی خود را همراه دارد
از همه جالب تر روایت قشنگ آن است که آدم را مسحور می کند
آفرین بر شما که چنین زیبا تسلط خود را به زبان مادری نشان داده اید
پیام زیبای این پارچا اینست:«مشک آنست که ببوید نه آنکه عطار بگوید»
اما واژه ای هم در ان میانه بیگانه می نماید و آن هم واژه ی «آکریم » است که در زبان پارچای خودمان قدمتی ندارد
موفق و پیروز باشید
چشم به راه کارهای دیگر شما می مانیم
[پاسخ]
درود و سپاس دوست عزیز !
سخن شما کاملا درست است !
شاد باشید !
[پاسخ]
استاد نظری عزیزاشعار تان داستانهایتان وکلام ورفتارتان برای بنده افتخار است برادر ارجمندم رجای واثق دارم همواره موفق وموید باشید
[پاسخ]
عزیزانم درود بر شما ! از همه ی شما سپاسگزارم !
این کار آغاز کوچکی است برای نگارش های بزرگ زبان لکی .
امید دارم همه دست به دست هم در این راستا گام برداریم !
پایدار باشید !
[پاسخ]
درود به شما.
اصل قضيه بسيار بجا و تحسين بر انگيز است.اما بهتر است فكري براي بهتر خوانده شده متن بفرماييد.
دست مريزاد.
[پاسخ]
درود بر شما آقای خدایگان عزیز !
سپاس از نگاهتان !
پایدار و پیروز باشید !
[پاسخ]
به نظر بنده اگه از رسم الخط کردی استفاده کنید بهتره. کارت درسته شدییییییییییییید
[پاسخ]
کاشگای ئه خه ت کوردی تونا بنوسا.ئه ژ ئی ته وره ((مووشن قه دیمه ل روژه لی گه هالی مه ردم یه کون دووسه مه ورد…))
[پاسخ]
اصل داستان شنیدنی و زیبا بود ولی نباید همه خصلتهای خوب به خان چسباند و بدی ها رو به غیر خان .خداوکیلی خانهای دیار ما بجز زورگویی و حق کشی کار دیگه ای بلد بودن ،چی داشتن ،برای مردم چکار کردن کدام بنای ماندگاری درست کردن که این همه تعریف نابجا کردی. از قدیم گفتن هر که ندارتر بوده سفره دارتر بوده.
[پاسخ]
خیلی جالب بود خدا هر کس را به قدر مناعت طبعش وسع می دهد امیدواریم دوباره بنویسید و بخوانیم بدرود
[پاسخ]
سلام و درود برشما دوستار فرهنگ و اصیل لکی.
ضمن تشکر از زحمات شما خواستم درخواستی هر چند نامعقول داشته باشم.
گفتم اگه اجازه بدید جهت اشاعه فرهنگ لکی و تشویق هم نسلان از پاچای شما در دنیای جدید تر مجازی بمانند گروه های تلگرام و واتساب استفاده کنم.
البته با ذکر نام فراهم کنندگان این اثر زیبا.
چنانچه میدانید فرهنگ گردش در وبسایت ها به خوبی جا نیفتاد و حیفم آمد این اثر فقط در این فضای تقریبا بسته (نسبت به فضای جدیدتر) گمنام بماند.
تشکر. و منتظر جوابتان هستم.
[پاسخ]
با سلام دوست عزیز با کمال میل.
[پاسخ]
تشکر
[پاسخ]
ئەجرتان ئەرد خدا بوو
انشالله ئە ئی کارتانە زیخ نوینان وە هەی هانە خێریه بگرتینان.
[پاسخ]