نقش و تأثير آموزه هاي ديني و مناسبت هاي ويژه بر جرايم و آسيب هاي اجتماعي/چنگيز محمديان

 

چنگيز محمديان

كارشناس مشاوره وپيشگيري از آسيب هاي اجتماعي- دبير سرويس خبر لكنا

چكيده:

يكي از عوامل مهم و تاثيرگذار در كاهش آسيب هاي اجتماعي و جرايم تاثير آموزه هاي ديني ، مراسم و مناسبت هاي ويژه ديني است.

با توجه به اينكه در ايام خاص نظير ماه محرم و ماه مبارك رمضان بيش از پيش معنويات در افراد جامعه متجلي مي شود به همان ميزان وقوع جرايم و آسيب هاي اجتماعي نيز دستخوش تغييرات مي گردد.

به نحوي كه بررسي آماري جرايم طي سال هاي 88 تا 90 نشان مي دهد در ماه محرم ميزان جرايم كاهش يافته است. ‏

مقدمه
همان گونه که جامعه بدون انسان هاي متفكر و انديشه مدار معنا ندارد، مي توان گفت جامعه متعالي بدون انسان هاي برخوردار از آموزه هاي ديني، از مفهوم و اصالت پايدار خود تهي مي شود.

آنچه موجب بقاء و تداوم ارزش ها و هنجارهاي اجتماعي مي شود، نوع تربيت، فرهنگ و باوري است که در افراد آن جامعه به وجود مي آيد تا در بهترين شرايط، زمينه رشد آنان فراهم شود.

زمان ها و مناسبت هاي مذهبي تأثير شگرفي در نحوه برخوردهاي اجتماعي افراد دارد و حتي كساني كه غير مذهبي به شمار مي آيند در زمان هاي مشخصي چون ماه رمضان و محرم از رفتار متعادل تري نسبت به ماه هاي ديگر برخوردار بوده اند.

آمار نشان مي دهد كه ميزان وقوع جرايم در برخي از مناسبت هاي مذهبي نظير ماه هاي مبارك رمضان و محرم كاهش مي يابد.

در اين مقاله بررسي ميزان وقوع جرايم در ماه محرم طي سال هاي 88 تا سال 90 مورد بررسي قرار گرفته است كه نشان از كاهش آسيب هاي اجتماعي و جرايم در اين ايام است.

نقش و اهميت دين و تربيت ديني

دينداري نوعي زندگي است و تربيت ديني فرآيندي است که آدمي را براي نحوه خاصي از حيات مهيا مي سازد. اين نحوه زندگي بر مبناي اصول، قواعد و راهبردهاي از پيش تعيين شده اي شکل مي گيرد که توسط دين و در قالب عقايد و شريعت به آدمي عرضه گرديده است.

پس اگر انسان در گستره تعاليم صحيح ديني رشد يابد، در همه حال خدا را ناظر بر اعمال و رفتار خويش حس کند ، قوانين اجتماعي را به بهترين نحو رعايت مي نمايد و به حقوق متقابل انساني احترام مي گذارد. با ايجاد اين بستر، مظاهر انساني به ظهور مي رسد و جامعه متجلي مي گردد. نظام تربيتي با تمام ابعاد اساسي، شخصيت انسان را هدايت مي کند.

در تربيت ديني، بعد اجتماعي همراه با بعد ايماني و شخصيت، پرورش و رشد مي يابد.بنابراين در دين اسلام بر رشد بعد اجتماعي شخصيت آدمي همراه با علم و آگاهي تاکيد شده است. پس در نظام تربيت ديني، فرد علاوه داشتن اختيار و آزادي، در برابر جمع نيز احساس مسئوليت مي کند و در اين نظام، شيوه زندگي فرد از زندگي جمع، جدا نيست.

«حقوق و آزادي هاي فردي با رفاه، آسايش و آرامش و امنيت جمع تلفيق مي شود و در اين صورت است که فرد صرفاً به دنبال آسايش خويش نيست بلکه آسايش جمعي را مقدم مي دارد».(هاونگي،1382،صص387-389)

بناي تربيت جوامع بشري هرچند که علمي باشد، مادام که متکي به ايمان الهي نباشد، دشواري ها و مشکلاتي را پديد مي آورد. انسان براي رسيدن به يک زندگي آرام نياز به مذهب دارد. دين در يکپارچه سازي انساني و سالم سازي جوامع نقش بسزايي دارد.

عده اي از متخصصان روانشناسي شخصيت از جمله : «اهلرانگر»، «يونگر»، «ويکتورفرانگل»، «آلپورت» و … بر اين باورند که دين و ارزش هاي ناشي از آن بيش از هر عامل ديگري در يکپارچگي شخصيت و معني دادن به شخصيت فرد موثرند، در حالي که نظام هاي ارزشي ديگر فقط قادرند يک بعد و يا جنبه هايي از زندگي فرد را يکپارچه نمايند و جنبه هاي ديگر را ناديده مي گيرند.

تمام مفاسد فردي و اجتماعي از بي ديني است. در مراجعه به زندان ها خواهيم يافت که تقريباً 98 درصد بزهکاران و جنايتکاران کساني هستند که اعتقادات ضعيفي دارند.(بيات،.1387،106) کساني که پايبند به دين هستند، کمتر با مراکز انتظامي، دادگاه و زندان ها سرو کار دارند. پس دين در سالم سازي محيط اجتماعي نقش موثري دارد. دين مي تواند عامل کنترل اضطراب ها و احساس ناامني ها و وسيله اي براي ايجاد آرامش باشد. در عصر حاضر بسياري از انحرافات، لغزش ها، شکست ها و نابودي جوامع و … به دليل غوطه ور شدن انسان در منجلاب گناه و شهوات و غرايز نفساني بوده است. (کي نيا، 1373 : 361-259).

تاكيد بر پيشگيري از جرم در دين اسلام

پيشگيري از جرم، بخشي مهم و در عين حال مورد توجه سياست جنايي اسلام است. آموزش، تقويت انگيزه هاي معنوي، تامين نيازهاي طبيعي و مشروع و حذف عوامل تحريک کننده از يک سو و مراقبت همگاني و متقابل که با امر به معروف و نهي از منکر در جامعه اسلامي، به عمل مي آيد، از سوي ديگر عناصر و مراحل گوناگون اين جنبه از سياست جنايي اسلام محسوب مي شود که جامعه مدني در آن سهم عمده اي را دارا است. (حسيني، 1383 : 217)

نهاد امر به معروف و نهي از منکر يکي از نهادهايي است که در از بين بردن فرصت هاي بزهکاري تاثير بسزايي دارد و علاوه بر اينکه کار دستگاه هاي رسمي مبارزه با بزهکاري را کاهش مي دهد ‏‏ُُموجب هدايت رفتار و تربيت افراد جامعه در انطباق با هنجارهاي پذيرفته شده نيز مي شود.

مصونيت بخشي در دين

دين با سه خصيصه زير به پيروان خود مصونيت مي بخشد:

الف ـ دروني ساختن تعليمات

ب- ارائه تصوير دل انگيز و آرام بخش از آفرينش و هستي

ج- طرح و معرفي الگوهاي موفق

بنابراين دين اسلام در کنار انذار ، بيم دادن و ترساندن که مي تواند ريشه و خاستگاه گناه و انحراف را بسوزاند، تأکيد و ترغيب به ثواب آخرت و نيک بختي دنيا نموده است. از سوي ديگر آيين‌هاي مذهبي جمعي همچون مراسم ماه محرم و ماه رمضان، نظارت همگاني، مسئوليت جمعي ، فراخواني دين به همياري بر کار نيک، پرهيز از هر نوع مساعدت در کار خلاف و دهها آموزه ديني ديگري که در همه اديان وجود دارند و در اسلام به نحو کامل‌تر و جامع‌تري وجود دارد، هر کدام مي‌تواند در برابر انحراف اجتماعي نقش بازدارنده‌اي ايفا نمايند. از اين رو دين و دينداري همواره نقش مثبت در برقراري امنيت اجتماعي در جامعه داشته است.

عناصر بنيادين در ايجاد امنيت اجتماعي از ديدگاه ديني :

هدف تعليم و تربيت، ايجاد تغييرات مطلوب و جهت دار در رفتار و کردار آدمي است. اين تغييرات وقتي نافع است که زيرساخت هاي آن مثبت و تحول زا باشد.

در تعاليم ديني، آموزه هاي آن با تمامي ابعاد حياتي بشر پيوند دارد و هدايت درست، موجب رستگاري انسان مي شود. اما در اين ميان آنچه موجب ايجاد يک جامعه ايده آل در قالب امنيت اجتماعي مي شود،

عناصر اساسي است که به آن اشاره مي شود :

1) در تربيت ديني، هر فرد مسئول تزکيه و اصلاح خويش است امکان تزکيه نفس و اصلاح خويشتن براي انسان ها فراهم است و هر کس در گستره تعاليم ديني با عقل و انديشه خويش مي تواند نيک را از بد باز شناسد و تحت تاثير عواطف انساني و نفس مطمئنه قادر است که خود را از ارتکاب به خطا، جرم و به طور کلي گناه، پس کشد و با اختيار، گزينش نمايد و به وجه احسن عمل کند. پس به درستي روشن است «اصلاح خويشتن» از راهبردها و راهکارهاي اساسي در امنيت اجتماعي محسوب مي شود.

2) در تربيت ديني، هر فرد مسئول هدايت و حفاظت از ديگران است در تعليم و تربيت ديني هر فرد آگاه علاوه بر اينکه مسوول حفاظت از خويشتن است، مسئول حفاظت ديگران از انحرافات و نيز هدايت آنان به صراط مستقيم نيز هست . مومن براي اينکه نقش خليفه الهي را به نحوه مطلوب ايفاد کند، نمي تواند در برابر هرگونه اعمال و افعال خلافي که ديگران انجام مي دهند، ساکت و بي تفاوت بماند.

3) تربيت ديني در صدد آن است که آدمي، خدا را بر رفتارش ناظر بداند در اين نظارت آنچه يک انسان عاقل را از خلاف برحذر مي دارد بيش از آنکه ترس باشد، شرم و حيا است. توصيه تعاليم آسماني براي حسن جريان تربيت، اعم از تربيت نفس خويشتن يا ديگران اين است که خود مومن در همه حال به ياد خدا باشد و به خلقت جهان بينديشيد و اين گونه توجه که مستمر است، هم نشانه تربيت شدگي و هم نشانه تربيت پذيري است. پس در تربيت ديني کوشش بر اين است که احاطه و نظارت بي انقطاع خداوند را در ذهن مربيان مستقر گرداند تا هيچ لحظه اي در ظلمت فرو نرود و دچار خسران، گناه و انحرافات اجتماعي نگردد.

4) تربيت ديني در همان حال که توصيه به تامين دنيا دارد، حيات اخروي را برتر و جاودانه معرفي مي كند در تعاليم ديني اين قضيه به راحتي قابل هضم است؛ زيرا فردي كه تحت تعاليم اسلامي قرار گرفته است بر اساس آموخته هاي خود، متوجه مي شود که لذت صرف، منحصر به اين دنيا نيست بلکه مي بايست به صورتي بر نفس و خواسته هاي مادي خويش غلبه کند که سعادت او در دنياي آخرت که حيات ابدي دارد، فراهم گردد. در اين صورت فرد مومن سعي مي کند با همت تمام، حقوق همنوعان خويش را رعايت کند، به ديگران ظلم ننمايد، در تمام شرايط خود را مسئول حفظ کيان ملت بداند و با اين انديشه و عمل، نظم و امنيت اجتماعي را موجب شود. (هاونگي،1382،صص398-403)

ديدگاه جرم شناسان در مورد نقش دين در جلوگيري از بروز جرايم

در مورد نقش دين و تاثير آن در جلوگيري از جرايم در بين جرم شناسان و غير آنها حداقل دو ديدگاه وجود دارد :

الف) برخي بر اين پندارند که عناصر سه گانه عقل، وجدان اخلاقي و دستاوردهاي علمي، براي ايجاد نظم عمومي و تعيين حدود و اختيارات افراد و نحوه مناسبات آنها و کاهش جرم کافي است و هيچ نيازي به مذهب نيست و اصلاً مذهب توانايي انجام آن را ندارد.

ب) برخي که اکثريت را تشکيل مي دهند اگرچه براي عقل و دستاوردهاي علمي و وجدان اخلاقي، احترام قائلند و به ارزش آنها در قلمرو جلوگيري از جرم معتقدند، اما به عقيده طرفداران اين نظريه، مباني اعتقادي، احکام تکليفي فقهي و اصول اخلاقي ديني بهترين عوامل بازدارنده از انحراف، بزهکاري و تباهي است.

«آلپورت» سيستم ارزش ديني را بالاترين سيستم ارزشي مي داند که به انسان وحدت مي دهد.

«دورکيم» نيز دين را يک نيروي اجتماعي مي داند که به صورت تعهدات اخلاقي، رفتار و کردار فرد را کنترل و هدايت مي کند .کارکرد هاي مذهب از لحاظ دورکيم ،تنظيم و کنترل احتياجات و فعاليت هاي انساني از طريق اعتقادات درباره امر مقدس و اتصال مردم از طريق فعاليت هاي نيايشي به سوي جمع به علت دروني شدنشان مي داند.

رابطه آموزه هاي ديني و معنويت با كاهش بزهكاري :

زمان ها و مناسبت هاي مذهبي تأثير شگرفي در نحوه برخوردهاي اجتماعي افراد دارد و حتي كساني كه غير مذهبي به شمار مي آيند در زمان هاي مشخصي چون ماه رمضان و محرم از رفتار متعادل تري نسبت به ماه هاي ديگر برخوردار بوده اند.

به سخني ديگر افراد در اين زمان ها ‏تحت تأثير «رفتار عمومي جامعه» قرار گرفته و به نوعي هماهنگي با اكثريتي دست مي يابند كه پايبند به اصول مذهبي هستند. از اين رو اعمال جمعي در برخي از زمان ها حتي در گروه ها و افراد غير مذهبي نيز تأثيرگذار است.

اين نگرش بر پايه «رويكرد كاركرد گرايانه» به مسايل مذهبي انجام شده و مي شود و محققان و پژوهشگران از اين جهت به بررسي دين و مذهب و يا ماه هاي مذهبي مي پردازند تا نقش كاركردهاي اجتماعي و رواني امري را بازشناسانند. رويكرد كاركرد گرايانه مي تواند به ما اين امكان و فرصت را بدهد تا افزون بر تأثيرات مستقيم به تأثيرات و بازتاب هاي يك عمل ديني در جامعه بپردازيم.

از اين رو باز خواني ماه محرم با توجه به رويكرد كاركرد گرايانه مي تواند به عنوان ابزاري مفيد و سازنده و مثبت در ارتقاي ضريب امنيت اجتماعي و كاهش بزهكاري كمك و ياري كند. آمارهاي ارائه شده حاكي از آن است كه ميزان وقوع جرم و جنايت در ماه محرم تا حد بسياري كاهش مي يابد و اين امر ناشي از اثرگذاري اين ماه در درون انسان ها است. (صادقيان،1390،2)

تاثير محرم در رفتار افراد جامعه و آسيب هاي اجتماعي

قرار گرفتن انسان در زمان ها و موقعيت هاي معنوي همچون محرم باعث مي شود تا از پديده هايي که مغايرت با ارزش هاي والاي آن دارد دوري کند و اين نوع رفتار ناشي از سرشت دروني و همچنين اعتقادات ديني و مذهبي است که در اين ايام تقويت مي شود.(صادقيان،1390،ص3)

بي شک موثرترين پليس و حافظ امنيت اجتماعي انسان ها، وجداني است که در سينه و قلب آنها قرار دارد و بهترين قانون، آن قانوني است که با فطرت الهي انسان سازگار باشد. مديريت حفظ امنيت اجتماعي اگر بتواند هماهنگ با وجدان انسان ها و فطرت الهي آنان حرکت کند بالاترين بهره وري و بيشترين تاثير را در کاهش جرايم خواهد داشت.

به يقين فضاي سالم و مکاني دور از گناه نقش ارزنده اي در کاهش تمايل انسان هاي حتي غير مذهبي به جرم دارد؛ چرا که انسان ها با فطرت الهي متولد مي شوند اما فضا، جو، زمان و مکان ممکن است مسير آنها را منحرف كند.(همان،ص5) امنيت اجتماعي زماني افزايش مي يابد که قانون به عنوان فرهنگ عمومي پذيرفته شود و وجدان و فطرت بشري خود به عنوان پليس در جامعه عمل کند و هر کس خود پليس و مجري درستي جهت اجراي قانون شود.

اين ممکن نيست مگر آنکه از روش دين بهره جوييم. امروزه بسياري از متفکران و روانکاوان به نقش مثبت و سازنده نيايش و مذهب در پيشبرد وضع اجتماعي و فردي اعتراف دارند و بر اين باورند که نماز و نيايش و مراسم مذهبي آرام بخش روح و روان انسان ها و پايان بخش اضطراب و دلگيري ها است. بي شک فضاي سالمي که ماه هاي محرم، رمضان و … فراهم مي آورد به يقين فضايي سالم و مکاني دور از گناه است که نقش ارزنده اي در کاهش تمايل انسان هاي غير مذهبي به جرم دارد، چرا که انسان ها با فطرت الهي متولد مي شوند اما فضا،زمان و مکان ممکن است مسير آن ها را منحرف كند.

دين، محاسبه گري و مهار و کنترل نفس را به خود فرد واگذار مي کند و پيش ازآن که ديگري در نظر آيد، خدا و محاسبه وجدان و فطرت پا در ميدان مي گذارد. از اين روست که مساله تقوي به عنوان ساز و کاري دروني و مديريت کنترل اجرايي قوانين در انسان مومن عمل مي کند. فرهنگ عاشورائي به جهاتي اين را تحقق مي بخشد , زيرا ارزش هاي ديني را در انسان تقويت و جايگزين ارزش هاي نابهنجار و غير ديني مي کند،از اين روست که بزهکاري در انسان کاهش مي يابد(زحيلي،1379)

امروزه بسياري از متفکران به نقش مثبت و سازنده مذهب در پيشبرد وضع اجتماعي و فردي اعتراف دارند و بر اين باورند که نماز و نيايش و مراسم مذهبي، آرام بخش روح و روان انسان ها و پايان بخش اضطراب ها و دلگيري ها است.

جواناني که با فلسفه اصلي نماز و نيايش و عاشورا آشنا باشند و رابطه راستين خود را با خداوند درک کنند و حقوق افراد جامعه را رعايت كنند امکان ندارد راه خطا پيش گيرند و تعدي و تجاوز كنند.

شهيد مطهري درباره نقش دين و امنيت بخشي مي گويند: زندگي بشر خواه و ناخواه در کنار خوشي ها و شيريني ها،رنج ها و شکست ها،از دست دادن ها و ناکامي ها دارد.پاره اي از حوادث جهان مانند پيري و مرگ قابل پيشگيري و بر طرف ساختن نيست و اين ها اموري است که انسان را رنج مي دهد. ايمان ديني در انسان ،نيروي مقاومت مي آفريند و با تفسير تلخي ها آنها را شيرين مي گرداند و اموري چون چنگال وحشتناک مرگ را به وسيله اي براي بازگشت به خدا و برخورداري از نعمت هاي ابدي خدا مبدل مي سازد و بدين ترتيب نه تنها آن را تحمل پذير مي سازد و بلکه به پديده هاي شيرين مبدل مي سازد.

فضاي محرم زمان مناسبي را فراهم مي كند تا انسان و به خصوص جوانان تا حد امكان از گناه و اعمال خلاف دور شوند و خود را به پروردگار خود نزديك تر كنند. انسان وقتي در زمان معنوي همچون محرم قرار مي گيرد به طبع از پديده هايي كه مغايرت با ارزش هاي والاي او دارد دوري مي كند و اين نوع رفتار ناشي از سرشت دروني او دارد. مشاركت و هم گرايي مردم و جوانان در ايام محرم در تكيه ها و حسينيه ها نوعي وفاق اجتماعي است كه اين نوع رفتار در كمتر نقاطي در جهان ديده مي شود. ماه محرم به تنهايي به عنوان بهترين و كامل ترين عامل كنترل آسيب ها و جرائم اجتماعي محسوب مي شود و اين از ويژگي هاي منحصر به فردي اين ماه است كه مردم به خصوص جوانان بايد نهايت استفاده را از اين ماه ببرند.

در ايام محرم تمام فكر و ذهن قشر جوان به مسائل معنوي معطوف مي شود و همين امر عاملي مي شود تا اين قشر از مسائل حاشيه اي كه منجر به روي آوردن آنان به اعمال خلاف مي شود دوري كنند. والدين در افزايش گرايش و تمايل جوانان براي شركت در مراسم مذهبي نقش موثري دارند و بايد تا حد امكان آنان را به سوي اين برنامه ها سوق دهند.

تحقيقات نشان مي دهد نوجواناني كه والدين آنان از اعتقادات مذهبي محكم تري برخوردار هستند در ايام مذهبي كمتر مرتكب اعمال خلاف مي شوند بنابراين والدين بايد به اين امر توجه ويژه اي داشته باشند. (صادقيان،1390،4)

بررسي آماري ميزان وقوع جرايم در ماه محرم طي سال هاي 88 تا 90

بررسي ها و آمارهاي ارائه شده از سوي نيروي انتظامي نشان مي دهد مفاسد اجتماعي در يک ماه قبل از ماه محرم طي سال هاي مورد بررسي از روند رو به افزايش برخوردار بوده است و در برهه زماني ماه محرم از روند رو به کاهش برخوردار و مجددا پس از ايام محرم(به استثناء آمار سال 90) روند افزايشي ادامه دارد.

بررسي زير مجموعه هاي مفاسد اجتماعي : همچون اعمال منافي عفت ، شرب خمر، مزاحمت ،تهيه و توزيع مشروبات الکلي، تهيه و توزيع سي دي غير مجاز، فرار از منزل و ….طي سال هاي مورد بررسي نشان از روند رو به کاهش جرائم فوق است.

وقوع سرقت در يک ماه قبل از ماه محرم طي سال هاي مورد بررسي از روند رو به افزايش برخوردار بوده است و در برهه زماني ماه محرم به استثناءسال 88، از روند رو به کاهش برخوردار است و مجددا پس از ايام محرم(به استثناء امار سال 90) روند رو به افزايش ادامه دارد.

از سويي ديگر بررسي زير مجموعه هاي سرقت: همچون سرقت منزل،مغازه،بانک، اماکن خصوصي و دولتي، اتومبيل و موتورسيکلت و قطعات ،پلاک , محموله، کيف قاپي، جيب بري، احشام و ….طي سال هاي مورد بررسي نشان از روند رو به کاهش جرائم فوق دارد و فقط در سرقت پلاک اتومبيل و موتور از روند رو به افزايش برخوردار است.

بنابراين قرار گرفتن انسان در زمان معنوي همچون محرم باعث مي شود تا از پديده هايي كه مغايرت باارزش هاي والاي او دارد دوري كند و اين نوع رفتار ناشي ازسرشت دروني و همچنين اعتقادات ديني و مذهبي است كه در اين ايام تقويت مي شود.

نتيجه گيري و پيشنهادات :

عموم علماي تعليم و تربيت بر نقش مهم و موثر تربيت ديني در امنيت اجتماعي و به دنبال آن آرامش انسان ها و ايجاد رابطه مثبت با جامعه و دنياي پيرامون اذعان دارند.با اين حال بايد با بهترين شيوه ها،آموزه ها و دستورات ديني و شعائر ديني را به بشر آموخت تا بر واقعيت هاي طبيعي با آگاهي کافي اشراف يابد.

– حس پذيرش ارزش ها و معنويات طبيعتا در تمام انسان ها وجود دارد که شايد اين نيرو در بعضي دوران ها ضعيف شود ولي هرگز خاموش نمي شود و از بين نمي رود.به عنوان مثال در جواني به علت پرداختن فرد به مسائل مختلف و بروز احساسات و غرائز ديگري در اين دوره ، امکان دارد توجه به معنويات در بعضي افراد کمي کاسته شود،اما مطمئنا در هيچ شرايطي از بين نمي رود. لذا نوع برخوردها در دوره حساس رشد بسيار مهم است ، پس بايد مواظب بود تا با رفتارهاي نامناسب باعث جدايي يک نوجوان و جوان از دين نشويم.

– خانواده نقش مهم و اساسي در متدين کردن فرزندان خود دارد و اگر در خانواده ،پدر و مادر متدين و پاي بند به دين و احکام اسلامي باشند، فرزندان از همان کودکي با مسائل مذهبي آشنا شده با آن خو مي گيرند، رشد يافته و در نتيجه همه چيز را با چشم دين مي بينند.

– تربيت ديني از يک طرف موجب پالايش درون انسان ها مي شود و از طرف ديگر، بر حالات بيروني آن ها اثر مي گذارد . پس وقتي دين در قالب آموزش هاي موثر به عنوان پايگاهي تعالي بخش و پناهگاهي امن و موثر براي افراد تجلي يافت، بسياري از خطرات اجتماعي مانند:اعتياد به مواد مخدر و روانگردان ها، مشروبات الکلي، سرقت، مفاسد اخلاقي و….از بين مي رود و امنيت اجتماعي به بهترين شکل متجلي مي گردد.

بر اين اساس پيشنهاد مي گردد :

1-مفاهيم و آموز هاي ديني مرتبط با امنيت اجتماعي همگام با طراز تحول شناختي بشر به بهترين شکل ارائه شود.

2-محيط آموزش، مشوق يادگيري و تجربه فعاليت هاي مرتبط با امنيت اجتماعي باشد.

3-از آن جا که نقش الگو و اسوه در تربيت و پرورش انسان ها بر کسي پوشيده نيست، لذا توصيه مي شود در برنامه هاي تربيتي با معرفي الگوهاي مناسب ديني ،بر جذابيت آموزش افزوده شود.

4-جهت گنجاندن آموزه هاي مرتبط با نظم و امنيت و پيشگيري از جرائم در محتواي درسي و يادگيري ،از نظر مسوولان نيروي انتظامي و…..استفاده شود تا محتواي درسي در اين زمينه پر بارتر و غني تر شود.

5-جهت آشنايي بيشتر نسبت به عواقب اختلال در امنيت اجتماعي پيشنهاد مي شود افراد در حين دوره هاي آموزشي با انواع جرايم ،مجازات ها و محروميت ها آشنا شوند.

6-مراقبت از برنامه هاي مذهبي کودکان و نوجوانان ،تذکر به موقع و واداشتن آنان به اين امور،لازم وحتمي است. البته هر اندازه اين کنترل ها غير مستقيم و هنرمندانه تر باشد، مفيدتر است و احتمال گرايش افراد را بيشتر مي کند.نکته مهم تر اين که اجراي اين تذکرات نمي بايست از جنبه خشونت آميز و اجبار صورت پذيرد.

7-برگزاري کلاس هاي گفتمان ديني ،برگزاري کلاس هاي غني سازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان در مساجد در جهت ايجاد انگيزه و تقويت باورهاي مذهبي

8-تقويت برنامه هاي تربيتي و پرورشي و برگزاري جلسات انجمن اولياء و مربيانبا حضور صاحب نظران و متخصصان امر از طيق سازمان آموزش و پرورش

9- اطلاع رساني ،آموزش و آگاه سازي از طريق رسانه هاي ارتباط جمعي

10- تبيين دستورات رفتاري و عملي فرمايشات رهبر کبير انقلاب و مقام معظم رهبري در مراکز علمي و تربيتي

11- راهبردها، برنامه ها و اقدامات اجرايي ارتقاء معنويت در جامعه بايد مورد مطالعه، پژوهش و تحقيق دقيق قرار گيرد.

همچنين آسيب شناسي ماه محرم در ابعاد حوزه نظم و امنيت عمومي مورد تاکيد است.

فهرست منابع در سايت لكنا موجود است.