پژوهش سرمایه همیشگی/ شاکرم گراوند

 

پژوهش سرمایه همیشگی

شاکرم گراوند (کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی)

---

     پژوهش امري خلاق وهدفمند است، ارزشمند وبي نظير است، سرآغاز دانستن ودانايي است، ملت ها را به حركت درمي آورد، مدارس را زنده ودانشگاه ها را بالنده مي كند، سرمايه هميشگي است، چون زاينده وپاينده است واصطلاحاً خود بارور است، اگر به درستي به آن پرداخته شود محال است، متوقف گردد، درحقيقت پژوهش قلب آموزش وسرمايه يك تشكيلات است وگاهي ملتي را ساليان متمادي سرافراز مي كند.

     پژوهش اطلاعات پراکنده را بررسی کرده وبهترین نوع معلومات را فراهم می نمایدکه حاصل آن تراوش اندیشه های راستین از ذهن پژوهشگر است.«آگاهي دربنيادي ترين وپايدارترين صورت از طريق كتاب وكتابت بدست مي آيد، شكوفايي استعدادها وبارور شدن انديشه ها نيز برهمين مركب سوارند.»(اكبري،1373) پژوهش به همراه چگالي هاي خاصي كه دارد، در زندگي انسان داراي نقش پراهميتي است و بدون ترديد مي توان پيشرفت هاي بشر در ادوار مختلف تاريخ را مديون آن دانست.

     «كتاب وقداست ازهمان روزگاران اوليه درهم آميختند وگوهر سعادت بردامن بشريت افكندند، جستجويي درمتون كهن ديني ونوشته هاي برجا مانده از روزگاران قديم، جايگاه والاي كتاب وكتاب خواني را به خوبي روشن مي كند، دامنه‌ اين بلند مرتبتي تا آنجا كشيده شده كه كتاب خوانان نخستين، رازدانان اسرار، نگاشته شدند ومردمان از اين جماعت، طلب جام جهان بين كردند.» (توپن بي آرنولد به نقل از رئوف، 1378)

     مطالعه وپژوهش درپيشرفت وتعالي جوامع اهميت فراوانی دارد، از آن به عنوان ابزار مهم علمي و زير بناي يادگيري نام برده می شود. «مطالعه، جزء نيازهاي اجتماعي انسان است، آدمي به وسيله‌ مطالعه مي تواند با انديشه هاي ديگران رابطه برقرار كند و از دستاوردهاي علمي وادبي آنان بهره‌مند شود. مطالعه‌، نياز رواني را ارضا مي كند.»(سيف، 1376)

     اهميت پژوهش بركسي پوشيده نيست، امروزه پيشرفت‌هايي كه درعرصه هاي مختلف مي بينيم مرهون زحمات وتلاش هاي دانشمندان وپژوهشگران فعالي است كه باعشق به دانستن وكشف كردن وصرف زمان‌هاي طولاني وتحمل مشقات طاقت فرسا دركنج کتابخانه ها، آزمايشگاه ها، پژوهشكده ها وطبيعت مجموعه اطلاعات به دست آمده را درقالب علوم مختلف به ما ارائه كرده اند.

آموزش پژوهش محور

     یکی ازشاخص های مهمی که مبنای ارزیابی نظام های آموزشی موفق دنیا بوده ودر عرصه تربیت حرف اول را مي زند، مبحث پژوهش است که نتايج شگفت انگیزی درسطح آموخته هاي دانش‌آموزان به وجودمی آورد زیرا فراگیر براساس آنچه ديده وحس كرده محتويات ذهني خود را غربال مي كند وبه یک يادگيري تازه وماندگار می رسد که براي ساليان دراز درخاطرش باقي مي‌ماند.

     گسترش دامنه دانش بشری ورشد روز افزون علم سبب شده تا هدف هاي آموزش وپرورش تغییرکند. به عقيده متخصصان تربیتی از آنجا كه نمي توان حجم روز افزون اطلاعات تازه را به كتاب هاي درسي وارد كرد، بهتراست معلمان دركلاس درس خود به دانش آموزان چگونه پژوهیدن وتفکرخلاق را بياموزند تاخودآموزی وتولیداندیشه عادت شود.

     «دربسياري ازمواقع، كودكان تشويق به همكاري و تبادل فكري با هم مي شوند تا درگروه بر اثربارش مغزي، به ابداع و خلق راه حل مسئله نايل شوند. «رابرت گانيه» معتقد است، آفرينندگي نوعي ويژه از حل مسئله است.»(سيف 1376)

     صاحب نظران می گویند كلاس بايد برانگيزاننده استعداد وعلايق دانش آموزان باشد و روحيه پژوهشگري درآنان را تقويت نماید.«يكي از روان شناسان به نام«تورانس» عقيده دارد معلمان نبايد راه حل هاي خودرا به شاگردان تحميل كنند، آنها بايد الگويي براي «شيوه تفكر باز» ايجاد كنند وعلاقمندي به آزمايش را در دانش آموزان تقويت نمايند.» (سيف،1368)

     دانشمندان اعتقاد دارند بهترين زمان براي آغاز كارپژوهشي ازهمان دوران دبستان است. شايد اين نظركمي اغراق آميز وبزرگ بينانه باشد، امايك واقعيت غيرقابل انكارومصداق فرموده حضرت علی(ع) است:  «العلم في الصغر، كالنقش في الحجر»1  «آموزش به كودك همچون نقش برسنگ نهادن است.»

نتیجه گیری       

     پژوهش وتوليد علم درهزاره سوم جواز ورود به عصراطلاعات وعرصه دانايي شمرده مي شود وفرهيختگي ملل درهر زمينه اي با توليدات علمي شان مشخص است، به این دلیل بايد مهم تلقی شود. امروزه دو شعارعمده دردنيا مطرح است: 1- پژوهش قلب آموزش است.2- بدون پژوهش تصميم گيري نكنيم.

     درجامعه اي كه فقر پژوهش داشته باشد تفكر وانديشه آزاد جايگاه شايسته خود را ازدست داده وپروش نمی یابد درنتيجه متفكران وانديشمندان ازمتن به حاشيه رانده شده وخواه ناخواه راه انزوا وخاموشي يا مهاجرت را بر مي گزينند وعرصه را به كم خردان سطحي نگر وا مي گذارند درچنين جوامعي از نگاه امام علي(ع)  «الجاهل مكرم والعالم ملجم» كم خردان، عزيز وگرامي اند وانديشمندان خاموش ومنزوي.

     براساس مطالعات انجام شده رمزموفقيت کشورهای غربي ها درجذب سرمايه هاي انساني کشورهای شرقی، دراين است كه آنان بيشترين ارزش واهميت رابراي عنصرانديشه وپژوهش قائل هستند، اين صنعت تكريم پژوهشگران، عامل ربايش مغزها وجذب انديشمندان جهان شده است.

     آموزش زماني باپژوهش همراه شود بسيار پرثمرخواهد بود ونتايج آن ماندگار ولذت بخش است، پس براي اين كه پژوهش به صورت يك فرهنگ درآيد وبه شكل نهادينه اي دنبال شود بهترين كارآن است كه مديران وبرنامه ريزان كلان آموزشي ما نگاهی استراتژیک وتوسعه ای به سمت افق هاي بلند پژوهشي داشته باشندو درمحتواي كتب وشيوه هاي آموزشي تغييری بنيادين شروع کنند وبه مولفه هايي همچون سرمایه گذاری فراوان، ايده سازي، خلاقيت، مسئله يابي، مسئله آفريني، مسئله جويي، تفكر، تأمل، تحمل، تحليل وتحقيق پرداخته شود تاراه هموار گردد.

     بدون ترديد اگرچنين كاري صورت گيرد، درآينده‌ايي نه چندان دورآموزش وپرورش به رشدمطلوبي خواهدرسید، وبهترین مرجع وپایان برای بحث ما سخن زیبا وگهربار مولاي متقيان است كه مي‌فرمايد: «هيچ روشي برتر از پژوهش نيست» 2