پتروشیمی لرستان نامی برای لرها، نانی برای دیگران

به گزارش خبرگزاری فارس از خرم‌آباد، گفته می‌شود که هنوز برخی از مراسلات و مکاتبات بین‌المللی پتروشیمی اراک با نام اصلی و قبلی‌اش (یعنی پتروشیمی خرم‌آباد) انجام می‌شود.

گفته می‌شود، یک معامله‌ ساده، یک تهدید، یک سکوت و یک… از طرف مسئولان وقت لرستان و نمایندگان این دیار موجب شد تا برای همیشه به جای کلنگ هاشمی رفسنجانی (رئیس‌جمهور وقت) خار بِروید، البته سکوت مردم نیز مزید بر علت شد تا هجرت زودهنگام بیش از سه هزار و 500 شغل پایدار از سرزمین درد و فقر و بیکاری همیشه در یادها باقی بماند.

گفته‌هایی از این دست بسیار است و بالاخره پس از سال‌ها گفته شد که لرستان نفت‌خیز هم دارد نفتی می‌شود، پتروشیمی به لرستان خواهد آمد و در نهایت آمد.

پتروشیمی لرستان، راه‌حلی که به ایجاد اشتغال ختم نشد؛ با آمدن نام پتروشیمی به لرستان، امیدها برگشت، انگیزه‌ها دوچندان شد و چه بسیار جوانانی که به عشق مهندس پتروشیمی شدن، رشته‌های مرتبط با این صنعت را برای ادامه‌ تحصیل در شهرهای دور و نزدیک برگزیدند تا امروز به وقت استخدام مهندس باشند.

هر چند که تعداد اشتغال ایجاد شده به وسیله‌ این شرکت به نسبت اسم بزرگ پتروشیمی اندک است، اما باز هم آمار دقیق این تعداد اندک نیز مشخص نیست و از زبان مسئولان مختلف مربوطه آمارهای ضد و نقیضی شنیده می‌شود.

این آمار از بین 180 نفر تا 500 نفر متغیر است که باز جای سؤال دارد. به هر روی خود مدیر‌عامل غیر بومی این شرکت تعداد اشتغال مستقیم ایجاد شده را 300 نفر قلمداد می‌کند که البته بر روی نیروی مستقیم نیز تأکید دارد.

با این حال به نظر می‌رسد بیشتر از این تعداد از کارمندان، کارگران و متخصصان لُر در پتروشیمی اراک (که داغ‌اش را همه بر دل داریم) مشغول به کار هستند، اما در نهایت تأسف همین تعداد اندک شغل ایجاد شده توسط این کارگاه کوچک نفتی لرستان را نیز، غیر بومی‌ها و نیروهای سفارشی خارج از استان تصرف کرده‌اند که استاندار سابق لرستان در آخرین روزهای حضورش در استان نیز در رابطه با اشغال همین اندک اشتغال ایجاد شده توسط غیر بومی‌ها هشدار داد و گفت: وضعیت بیکاری و اشتغال در لرستان شرایط خاص خودش را دارد، بعضی از فرصت‌های اشتغال ایجاد شده توسط افراد غیربومی در استان تصرف شده و دارند کار می‌کنند که عیبی هم ندارد، بالاخره آنها هم هم‌وطنان ما هستند و ما هم هرگز نگاه بسته‌ انحصاری داخل استان نداریم، ولی قطعاً چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است.

سید حسین صابری در گفت‌وگو با شماره 487 هفته‌نامه بامداد لرستان که در تاریخ 12 مرداد‌ماه 1389 منتشر شد، گفته است: فرصت‌هایی که ایجاد شده باید در اختیار جوانان علاقه‌مند آماده به کار داخلی قرار بگیرد، البته هنوز با وضع ایده‌آل فاصله‌ زیادی داریم، ما زیرساخت‌ها و پایه‌های خیلی خوبی گذاشتیم.

شاید پتروشیمی هم یکی از آن زیرساخت‌ها بود که صابری بر آن تأکید داشت، اما در همان روزهای اول (بهتر بگویم در اواسط کار) مدیرعامل غیر بومی این شرکت، آب پاکی‌ را روی دست همه ریخت و گفت: «با توجه به این‌ که صنعت پتروشیمی به نیروهایی متخصص و سطح بالا نیاز دارد، متأسفانه بسیاری از فارغ‌التحصیلان مراجعه‌کننده‌ بومی استان معدل علمی پایینی دارند.

محمود امین‌نژاد در همان مصاحبه که در شماره‌ی 501 بامداد لرستان در تاریخ 18 آبان ماه 1389 منتشر شد، به نگارنده گفت: «هرچند که معدل، ملاک ارزیابی مناسب و قطعی از سطح توانایی افراد نیست، اما به هر حال یک شاخص مهم در این زمینه به شمار می‌رود، با توجه به این که صنعت پتروشیمی به نیروهای متخصص و سطح بالا نیاز دارد، متأسفانه بسیاری از فارغ‌التحصیلان مراجعه‌کننده‌ی بومی استان معدل علمی پایینی دارند.

وی ادامه داد: «هم‌چنین از آنجا که اکثر اسناد و مدارک مربوط به تجهیزات (vendor data books) به زبان انگلیسی بوده و با پیشرفته‌ترین نرم‌افزارها طراحی شده‌اند، پس یک مهندس که در این صنعت مشغول به کار می‌شود باید با زبان بین‌المللی مربوطه آشنایی کامل داشته و هم‌چنین از سطح سواد علمی کافی برخوردار باشد تا بتواند هم در زمان راه‌اندازی (start up) و هم در دوره‌ی بهره‌برداری در مورد نحوه‌ راهبری ماشین‌آلات مجموعه (operation) با مشکل روبرو نشود.

امین‌نژاد گفت: در این مورد هم به نظر می‌رسد هنوز جای کار بسیار وجود دارد و آن موقع ذهن‌مان به این جا قد نمی‌داد که جای کاری که مهندس از آن دم می‌زند، یعنی چه؟ شاید یعنی همین که پسر خاله‌ خودت را بدون هیچ امتیازی نسبت به افراد بومی منطقه از کیلومترها آن طرف‌تر بیاوری تا همه‌کاره‌ی شرکت باشد.

شاید به قول برخی از ناکامان آزمون استخدامی این شرکت، یعنی سبک و سنگین کردن سفارشات وارده شاید هم یعنی لُر قانع است و می‌شود، با چند شغل دربانی و عمله‌گی راضی نگه‌شان داشت، حال آن که مشخص نیست تخصص امثال پسر خاله‌ها در این شرکت چیست و چه مدرکی با معدل علمی بالاتر نسبت به افراد بومی دارند؟

حرف امین‌نژاد در رابطه با به کارگیری نخبگان مربوطه کاملاً به جاست، اما دور از ذهن است که قبول کنیم تمام لرستان 300 فارغ‌التحصیل رشته‌های مرتبط با پتروشیمی و دارای معدل و شرایط علمی مناسب ندارد. البته این رویه که اگر من قبول نشدم تقلب شده دیگر جوابگو نیست و باید به دنبال جواب دیگر شائبه‌های به وجود آمده در اطراف پتروشیمی باشیم…

مدیرعامل پتروشیمی لرستان آن زمان گفت: معمولاً در ساخت و راه‌اندازی پتروشیمی روال به این صورت است که در زمان پروژه از نیروهای مجرب و باتجربه در این زمینه استفاده می‌گردد و زمانی که پروژه به فاز بهره‌برداری نزدیک می‌شود، نیروهای تازه‌کار را به مجموعه تزریق می‌کنند، تا بعد از دیدن دوره‌های آموزشی مرتبط با فعالیت‌های آتی خود بتوانند در زمان بهره‌برداری شرکت حضور مؤثری در سیستم داشته باشند، با این حال تلاش بر این بوده که در دوران اجرای این طرح نیز از حضور جوانان مستعد و بومی استان تا حد امکان استفاده شود؛ جوانانی که از ابتدا بدون آزمون به کار گرفته شدند و امروز به هر دلیلی از مرحله‌ آزمون جا ماندند و یا نه، برای استخدام در اولویت قرار داشتند که در هر دو صورت ایجاد مشکل می‌کند.

امین‌نژاد گفت: در واقع ما ریسک استفاده از نیروهای جوان و کم‌تجربه (و شاید بعضاً بی‌تجربه) بومی را به جان خریده‌ایم و این آینده‌سازان را با قرار دادن در کنار نیروهای باتجربه آموزش می‌دهیم، تا در آینده کارشناسانی زبده و درخور صنعت پتروشیمی از همین استان داشته باشیم. نیروهای بی‌تجربه‌ای که در زمان پروژه جذب شرکت می‌شوند، شاید تا دو سال خروجی چندانی نداشته باشند و هزینه‌های بیشتری را به سیستم تحمیل کنند.

مدیرعامل پتروشیمی لرستان در جایی دیگر (مصاحبه با روابط عمومی سازمان صنایع و معادن سابق) عدم تمرکز بر روی برخی رشته‌های خاص دانشگاهی در لرستان را دیگر دلیل جذب غیر بومی‌ها دانسته و گفته که به عنوان مثال در آینده و با نزدیک شدن به زمان بهره‌برداری، رشته‌هایی مانند مهندسی شیمی با گرایش‌های (پتروشیمی- پلیمر- صنایع طراحی فرآیندهای نفت و گاز) مورد نیاز شرکت خواهد بود که متأسفانه در استان لرستان وجود ندارد.

برای رشته‌های دیگری مانند مهندسی مکانیک (طراحی جامدات، سیالات و ساخت و تولید)، برق ‌(قدرت و الکترونیک)، مهندسی صنایع (برای کنترل پروژه، برنامه‌ریزی تعمیرات و برنامه‌ریزی تولید) و رشته‌های دیگری از قبیل حسابداری، مدیریت بازرگانی و شیمی کاربردی (به منظور کار در آزمایشگاه صنعتی) نیز در زمان بهره‌برداری شرکت، جای کار وجود خواهد داشت که در این خصوص بار علمی فارغ‌التحصیلان بسیار مهم به شمار می‌رود.

او از بار علمی فارغ‌التحصیلان بومی لرستان برای توجیه به کارگیری نیروهای غیربومی بسیار استفاده کرده است و آن‌چه مسلم است، این‌گونه نیست؛ چرا که افراد نخبه و متخصص مورد نظر هم کم نیستند و به نظر می‌رسد امین‌نژاد می‌خواهد از این موضوع چماقی بسازد که بر سر مهندسان بیکار لرستانی بکوباند.

اگر قرار بر این بوده که از همان ابتدا این جوانان سفارشی را جذب کنند پس قضیه‌ این آزمون چه بوده؟ اگر همان موقع به دنبال تجربه‌اندوزی بوده‌اند پس چرا دوباره به تازه‌کارها فرصت جذب داده شده است؟

اعتقاد امین‌نژاد بر این است که رسالت‌اش تنها ساختن یک مجتمع پتروشیمی نیست، بلکه وظیفه‌‌اش این است که در کنار ساخت این واحد باید بر فرهنگ منطقه نیز اثرگذار باشد تا بتواند به بالا رفتن سطح سواد متخصصان بومی استان نیز کمک کند.

اما امروز نتیجه چیز دیگری است و آن‌چه از پتروشیمی دامان لُرها گرفته است، بی‌اعتمادی و بدبینی به استخدام و آزمون‌های استخدامی است، باوری که باید دوباره سال‌ها تلاش کنیم که کمی کم‌رنگ‌تر شود.

در نهایت امین‌نژاد گفت: تمام تلاش مجموعه‌ مدیریتی پتروشیمی لرستان بر این است که در کنار نیروهای مجرب و کاردیده، از وجود نیروهای جوان و بومی منطقه و افراد مستعدی که به علت نبود محیط صنعتی لازم متأسفانه تاکنون نادیده شده‌اند نیز استفاده نماییم، اما متأسفانه دوباره نادیده گرفته شدند و در همین راستا نشریه‌ی اقتصاد لرستان در طول چند هفته‌ی اخیر جریان جذب نیروهای غیربومی در این شرکت را از تمام مسئولان مربوطه به ویژه استاندار و معاونان‌اش جویا شد اما از جانب هیچ‌کدام جواب قانع‌کننده‌ای دریافت نکرده است.

تاریخ آغاز به کار و وعده‌هایی که مرتب عقب می‌افتد

دو سال پیش محمود امین‌نژاد مدیر عامل پتروشیمی لرستان وعده داد که انشاءالله اواخر سال 1390 پیش راه‌اندازی و تست سرد انجام می‌شود و در سال 1391 آغاز تولید تجاری مجتمع پتروشیمی لرستان محقق می‌شود.

در همان روزها مدیرکل صنایع و معادن اسبق لرستان نیز با تعریف و تمجید از مدیرعامل جوان، کارکشته و توانای پتروشیمی گفت: با توجه به محدودیت‌ها، مشکلات و تحریم‌های که به وجود آمده است این مدیر توانمند سعی کرد از مدت زمان افتتاح این پروژه کم نشود و کار را به شکل قابل تحسینی جلو ببرد.

علی مهدوی در پاسخ به سؤالات نگارنده که در شماره 34 هفته‌نامه‌ اقتصاد لرستان در تاریخ 4 بهمن 1389 منتشر شد، با اعلام پیشرفت فیزیکی 55 درصدی این پروژه گفت: میزان سرمایه‌گذاری در آن حدود 500 میلیارد تومان است و تعداد جذب نیروی کار آن هم حدود 400 نفر الی500 نفر می‌باشد و اگر مشکلی پیش نیاید در تاریخ بهمن‌ماه سال 90 وارد خط تولید آزمایشی می‌شود و در تاریخ خردادماه سال 91 به بهره‌برداری کامل می‌رسد.

اما این وعده‌ها هیچ ‌کدام درست از آب در نیامد و محمود امین‌نژاد امسال دوباره وعده‌ یک سال دیگر داده است.

وی با شرط تأمین منابع 50 میلیارد تومانی وعده داده است که خردادماه سال آینده محصولات تجاری شرکت پتروشیمی لرستان به بازارهای جهانی صادر می‌شود، که کارشناسان معتقدند این وعده‌ها باز هم عملی نمی‌شود.

امروز مدیر عامل پتروشیمی لرستان و تیم‌اش تحریم‌ها را عاملی اصلی بدقولی‌های‌شان می‌دانند، اما او قبلاً گفته بود: تحریم یعنی محدودیت و همیشه باعث مشکل می‌شود، ولی این‌ که شما با مشکل چطور برخورد کنید مهم است.

سفارش ساخت ماشین‌آلات سال 88 داده شده، یعنی عملاً قبل از تشدید تحریم‌ها که حدود 80 درصد سفارش‌ها همان سال خریداری شده است.

وی در ادامه با اشاره به این‌ که در زمینه‌ی حمل و نقل ماشین‌آلات ساخته شده و انتقال وجوه توسط عملیات بانکی عملاً مشکلاتی ایجاد شده ولی همان 80 درصد ماشین‌آلات را هم راهکار مناسبی برای انتقال آنها پیدا کردیم و حمل آن‌ها به مقصد ایران در حال حاضر آغاز شده است.

امین‌نژاد همان موقع مژده داد که کار نصب ماشین‌آلات را به صورت جدی از ابتدای سال 90 آغاز کنند. او خرداد 92 را وعده داده است که باز هم می‌نشینیم و صبر پیش می‌گیریم که آلودگی پتروشیمی کِی عرصه‌ی زندگی را بر مردم منطقه تنگ خواهد کرد.

آیا پتروشیمی آلودگی دارد؟

امین‌نژاد در رابطه با نگرانی‌های مردم در مورد آلودگی این شرکت نیز گفته بود: اغلب واحدهای صنعتی تا دو سه‌ سال بعد از بهره‌برداری نیز به ‌فکر پساب صنعتی کارخانه‌ی خود نیستند و پس از این که اعتراضات و سر و صداها بلند شد به دنبال راه‌حل می‌گردند. ما فکر این مسأله را نیز کرده‌ایم و پکیج تصفیه‌ پساب صنعتی واحد را با مبلغی در حدود سه میلیارد تومان خریداری نموده‌ایم که خروجی آن آب کشاورزی است و کشاورزان منطقه حتی می‌توانند از این آب برای آبیاری زمین‌های دیم خود استفاده کنند.

وی اما نگفته بود قرار گرفتن شرکت‌اش در دامنه‌ جنوب غربی خرم‌آباد با کدام کار کارشناسی شده صورت گرفته است، آیا تضمینی وجود دارد که باد بوی بد تولید مواد شیمیایی را به داخل شهر نیاورد و مردم از این به بعد مجبور نباشند حداقل با دست جلوی دماغ خود را بگیرند و در شهر تردد کنند؟ همه می‌دانیم در هر صورت آلودگی آب، هوا و موارد زیست محیطی جزو جدانشدنی پتروشیمی است که باید با تدابیر لازم آن‌را به حداقل رساند، نه به صفر، اما این حداقل هم بهایی دارد، مردم لرستان به چه بهایی این آلودگی را پذیرفته‌اند؟ ایجاد شغلی کم‌تر از 40 درصد 300 شغل ایجاد شده؟ چه توجیهی وجود دارد که مواد اولیه را به هزاران کیلومتر دورتر انتقال دهند و پس از فرآوری دوباره آن‌را به محل اول بازگردانند؟