به مناسبت ۲۸ آبان، ۱۹ نوامبر روز جهانی پیشگیری از سوء رفتار علیه کودکان
“کودک آزاری” به عنوان یک پدیده اجتماعی- فرهنگی که نشان دهنده بحران در یک جامعه است، امروزه روند رو به رشدی را در جامعه ما طی میکند.کودک در فرهنگ ملی و دینی ما هدیهای است که محبت، ملایمت، مراقبت، رشد و تعالی او وظیفه خانواده است. اما این که برخلاف این تلقی فرهنگی، کودک در […]
“کودک آزاری” به عنوان یک پدیده اجتماعی- فرهنگی که نشان دهنده بحران در یک جامعه است، امروزه روند رو به رشدی را در جامعه ما طی میکند.کودک در فرهنگ ملی و دینی ما هدیهای است که محبت، ملایمت، مراقبت، رشد و تعالی او وظیفه خانواده است. اما این که برخلاف این تلقی فرهنگی، کودک در خانواده و جامعه از سوی والدین و سایرین مورد آزار و اذیت قرار میگیرد، نشان از یک مساله و مشکل اساسی اساسی دارد.“کودک آزاری” به عنوان یک پدیده اجتماعی- فرهنگی که نشان دهنده بحران در یک جامعه است، امروزه روند رو به رشدی را در جامعه ما طی میکند.
کودکان تحت آزار در کسب مهارتهای بنیادی در دامان خانواده دچار مشکل میشوند، مهارتهای اصلی فکر کردن را به دست نمیآورند، اعتماد به نفس ضعیفی خواهند داشت و رشد اجتماعی پیدا نمیکنند و نهایتا در بزرگسالی ممکن است نقش مثبت و مؤثر در اجتماع نداشته باشند. پدیده کودکآزاری ناشی از علل گوناگونی چون ناآگاهی و ناآشنایی افراد نسبت به حقوق کودک، فقر، اعتیاد، طلاق، مشکلات روانی آزارگران کودک، مشکلات خانوادگی و بیماریهای مزمن و غیر قابل درمان در کودکان است. تنبیه بدنی در دوره کودکی، احتمال آسیبهای روانی درازمدت را در بزرگسالی همچون افسردگی شدید، اضطراب، اعتیاد به مواد و الکل افزایش میدهد. شکلگیری شخصیت نابهنجار در کودکان آزار دیده از مهمترین علل روان شناختی شکلگیری چرخه کودک آزاری است.
به نظر میرسد با پرداختن به مسئله کودک آزاری، بتوان راهکارهایی برای پیشگیری از کودکآزاری، شناخت کودکان و خانواده در معرض خطر را پیشنهاد کرد. تا شاید از این طریق بتوان خدماتی را به قربانیان این پدیده ارائه داد. کودک آزاری یکی از آسیبهای اجتماعی است که به علت ویژگیهای تأثیرگذار آن، نیاز به بررسی و برنامهریزی مناسب به منظور پیشگیری و کمک به رفع یا کاهش آن به شدت احساس میشود. با در نظر گرفتن ویژگیهای کودکآزاری در کشور ما از قبیل گسترش و پیچیده بودن علل این مسأله، همچنین به دلیل آثار زیانبار این پدیده و کمبود آمار و ارقام در این زمینه و دست آخر وجود نداشتن یک سازمان برای اطلاعرسانی موارد کودکآزاری، هر اقدامی که در راه شناخت و کاهش کودکآزاری انجام گیرد، گامی در جهت کمک به حفظ سلامت و امنیت کودکان جامعه است.
کودک آزاری چیست و به چه رفتارهایی گفته میشود؟ کودک آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر خصوصا بزرگسالان نسبت به کودک انجام میگیرد که به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب میرساند.کودکآزاری شامل طیف وسیعی از رفتارهای آسیبرسان شامل: برآورده نکردن نیازهای اولیه کودک، غفلت از مراقبتهای بهداشتی، فقدان رشد کافی، تنبیه و بدرفتاری فیزیکی، سوء استفاده جنسی، سوء رفتار هیجانی و آزار روانی را در بر میگیرد.
کودک آزاری چگونه صورت میگیرد؟۱- کودک آزاری جسمی: رفتارهایی که به جسم کودک آسیب میزند مانند کتکزدن، سوزاندن، مجروح کردن، شکستن و …۲- کودک آزاری روانی: رفتارهایی که به سلامت روانی کودک آسیب میرساند مانند توهین کردن، ترساندن، تحقیر کردن، تبعیض و… ۳- بیتوجهی و غفلت : توجه نکردن به نیازهای اساسی کودک مانند تغذیه، بهداشت، پوشاک، آموزش و…۴- سوء استفاده : استفاده از کودکان در ارتباط با مواد مخدر، واداشتن آنها به کارهای دشوار، سوء استفاده جنسی و…
چرا کودکان مورد آزار قرار میگیرند؟
۱- ناآگاهی والدین: گاهی والدین یا افراد دیگر که به کودکان آزار میرسانند، نمیدانند که رفتار آنها کودکآزاری است و این گونه رفتارها را عادی و معمولی میانگارند .
۲- مشکلات اقتصادی: فقر باعث میشود که کودکان از دسترسی به نیازهای اساسی خود مانند آموزش، بهداشت، تغذیه و… محروم شوند و یا والدین به علت فشارهای مالی با رفتارهایی مانند پرخاشگری، خشونت، بی توجهی و… کودکان را مورد آزار قرار دهند.
۳- اعتیاد : به علت خصوصیاتی که در افراد معتاد ایجاد میگردد مانند پرخاشگری، بیمسئولیتی، کاهش عواطف و …. سبب میشود که کودکان مورد آزار به ویژه از نوع سوء استفاده قرار گیرند.
۴- بیماری های روانی: در صورتی که والدین به بیماریهای روانی مبتلا باشند، با رفتارهایی مانند تندخویی، خشونت، ناسازگاری، بیتوجهی و… سبب آزار کودکان میشوند.
۵- مشکلات خانوادگی: مشاجرات شدید و طولانی والدین، جمعیت زیاد خانواده، شیوههای تربیتی نامناسب، در برخی موارد وجود ناپدری و نامادری و… سبب میشود که کودکان مورد آزار قرار بگیرند.
۶- مشکلات کودکان : کودکانی که مشکلات نسبتا شدید و پایدار دارند بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار میگیرند. مانند کودکانی که دچار بیماریهای جسمی مزمن و طولانی مدت یا مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری، بیقراری، بیشفعالی، اظطراب، شب ادراری و… هستند به علت مشکلاتی که برای بزرگسالان ایجاد میکنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین، اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار میگیرند.
۷- مشکلات مدرسه: مشکلاتی که در مدرسه برای دانشآموزان ایجاد میشود مانند انتظار بیش از حد، ندیدن تفاوتها، ایجاد اظطراب، ترس و رقابتهای شدید، تبعیض، تنبیه بدنی، تحقیر و توهین و… سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان میشوند.
چگونه میتوانیم کودک آزاری را کاهش دهیم؟
۱ – کودکان را بهتر و بیشتر بشناسیم : شناخت کودکان و نیازهای آنها سبب میشود که رفتار بهتری نسبت به آنها داشته باشیم. برای این کار میتوانیم از روشهای مختلف مانند خواندن کتابهای مناسب، شرکت در کلاسهای آموزشی، مشورت کردن با افراد آگاه در این زمینه و… استفاده کنیم .۲- علت کودکآزاری را بشناسیم: کودکآزاری مانند هر رفتار دیگری علتی دارد. سعی کنیم علت آن را پیدا کنیم و با برطرف کردن آن، کودکآزاری را کاهش دهیم. گاهی ممکن است برخی مشکلات را نتوانیم از بین ببریم، در آن صورت پذیرفتن آن بهتر از آزار دادن کودک است . ۳- از دیگران کمک بگیریم: کمک گرفتن و مشورت کردن نشانه هوشیاری و آگاهی است، نه ناتوانی. برای کاهش مشکلات خود می توانیم از مراکز مشاوره حضوری، تلفنی، سازمانهای غیردولتی، افراد آگاه و… کمک بگیریم.۴- آرامش خود را حفظ کنیم : زندگی همیشه با مشکلات همراه است، سعی کنیم خشم خود را کنترل کرده و برای مشکلات چارهجویی نماییم. بسیاری از کودکآزاریها در شرایطی انجام میگیرد که والدین قادر به کنترل خشم خود نیستند، کنترل خشم، آموختنی است و میتوانیم با تمرین بر خشم خود غلبه نماییم. ۵- پیشگیری از آزار و اذیت و سوء استفاده از کودکان مهارت نهگفتن: برخی از والدین به فرزندان خود میآموزند که همیشه حق با بزرگترهاست. این امر غلط است، نهگفتن را به کودک خود بیاموزید زیرا در غیر اینصورت کودک خود را در معرض آسیب افراد بیمارگونه قرار خواهید داد. ۶- رازدار نبودن: به کودکان خود بیاموزید که هر رابطه ای که وی با دیگران دارد، نباید از دید پدر و مادر وی پنهان بماند زیرا افراد سوء استفادهگر به کودکان میگویند که این رازی است بین من و تو که در این صورت کودک دچار آسیب می شود .
کودک آزاری چه زیانهایی برای کودک به همراه دارد؟
کودکی دوران رشد و شکلگیری شخصیت انسان است. انواع کودکآزاری در این سالهای حساس و مهم، به رشد و سلامت کودک آسیب جدی میرساند. کودکان آزاردیده در همه جنبههای رشد مانند رشدجسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی با مشکلات و نارسایهای فراوانی روبرو خواهند شد. بررسیهای انجام شده نشان میدهد بسیاری از انسانهایی که در دوران کودکی قربانی آزار و بدرفتاری بودهاند در بزرگسالی خود به آزار کودکان پرداختهاند و این یکی از بزرگترین زیانهای کودکآزاری است که سبب تداوم آن میگردد.
چگونه میتوانیم از کودک آزاری پیشگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر، آسانتر و سریعتر از درمان است. برای پیشگیری از کودکآزاری میتوانیم از راهکارهای زیر استفاده کنیم :۱- دقت در ازدواج و تشکیل خانواده، خودداری از ازدواجهای تحمیلی، ناشناخته، شتابزده و ازدواج در سنین پایین ۲- توجه به تنظیم خانواده و تعداد مناسب فرزندان ۳- افزایش آگاهی خود در زمینه پرورش فرزندان و شیوههای مناسب رفتار با آنها ۴- پذیرش مسولیتها و انجام وظایف خود به عنوان پدر، مادر، سرپرست و … نسبت به کودکان ۵- آشنایی با حقوق و نیازهای اساسیکودکان ۶- توجه به سلامت جسمی و روانی خود و کاهش فشارهای عصبی و مشکلات رفتاری خود که سبب کودکآزاری میشود ۷- تقویت روحیه کمک گرفتن هنگام برخورد با مشکلات و آشنایی با مراکز حمایتی، امداد در مورد کودکان و خانواده ها.
والدین بنا به اقتضای سن کودکان باید درباره مفاهیمی مانند حریم شخصی، قسمتهای خصوصی بدن و مسائل جنسی به آنها آگاهی دهند؛ همچنین جلب توجه کودکان به باقی ماندن در محیطهایی که تحت نظارت والدین یا افراد مورد اعتماد قرار داشته باشند و عدم اعتماد به افراد ناآشنا و چگونگی دسترسی به کمک در صورت مواجهه با برخورد مشکوک و آزار احتمالی از طرف این افراد نیز از موارد ضروری است. از طرفی وجود تابو درباره آموزش مسائل جنسی به کودکان در کشور ما باعث شده که بسیاری از والدین حتی در صورت تمایل به ارائه این آموزشها به فرزندان با طریقهی صحیح این موضوع آشنایی نداشته باشند. از این رو کتابهای مانند «لک لکی در کار نیست» نوشته روبی هریس که هم اکنون ترجمه فارسی آن توسط «حسام حسین زاده» نیز در دسترس قرار دارد موجب سهولت دسترسی والدین به محتوای متناسب با نیازهای کودکان و ارائهی این محتوا به کودک بنا به صلاح دید آنها میشوند.
خوشبختانه در سالهای اخیر توسعه امکانات و تکنولوژیهای مربوط به نظارت بر کودکان با رشد قابل توجه همراه بوده است. اپلیکیشنهایی مانند «Find My Kids Footprints» این امکان را به شما میدهند که علاوه بر مشاهده مکانهایی که کودکان در آن حضور داشتهاند و مشاهدهی برخط مکان فعلی آنها، درصورتی که مسیری مانند خانه تا مدرسه را به تنهایی میپیمایند به محض رسیدن به مکان مورد نظر بر تلفن همراه خود ناتیفیکیشنی را دریافت کرده و از حضور آنها در مکان مورد نظر اطمینان حاصل کنید. همچینن معرفی شمارههای لازم به کودکان برای استفاده در مواقع اضطراری را نیز مدنظر داشته باشید. در ایران شماره «۱۲۳» مربوط به اورژانس اجتماعی مسئول رسیدگی به مسائلی مانند کودک آزاری است.
پیشنهادات:
روشن اسـت کـه مخاطبین این پیشنهادات میتواند نهادها و ارگانهای سیاستگذار جامعه اعـم از نهادهـای قانون گذار، اصحاب رسانه، نهادهای آموزشی، موسسات مشاوره ای، متولیـان بهداشـت و درمان، مددکاران و غیره باشد: ۱ -افزایش آگاهی عموم از مفهوم کودکآزاری به طور عام و تنبیه بدنی به طور خاص، و نیـز انواع الگوها و عواقب ناشی از آن، از طریق رسانههای گروهی و وسایل ارتباط جمعی ۲- شناساندن نیازهای کودک اعم از جسمی و عاطفی به خانوادههـا و هـشدار مکـرر بـه والدین به منظور جلوگیری از غفلت و بیتوجهی نسبت به نیازهای کودک. ۳- تلاش برای تغییر نگرش و طرزتلقی افراد در مورد ضرورت و بایستگی تنبیـه بـدنی و ارائه الگوهای جدید تربیتی و انضباطی ۴- ترغیب و تبلیغ نظارت تشویقی در خانواده و مدرسه به جای نظارت تنبیهی ۵- تبلیغات وسیعتر علیه خشونت جسمی و تنبیه بدنی در طبقات اجتمـاعی و اقتـصادی پایین و آموزش توانایی مقابله با استرسهای شغلی و محیطی۶- تاسیس مراکز حمایتی دولتی با قدرت اجرایی کافی در شهرسـتان بـرای رسـیدگی بـه مسأله کودکآزاری و حمایت از کودکان آزاردیده، بهطوریکه کودکان، خـانوادههـا و سایر افراد امکان دسترسی و تماس آسان با این مراکز را در موارد لازم داشته باشند.
لازم به ذکراست مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان کوهدشت با خط تلفن۱۲۳ و همچنین واحد گشت سیار که دارای نیروی تخصصی روانشناس و مددکار می باشد در زمینه کودک آزاری آماده ارائه خدمات مشاوره ای و مددکاری بصورت رایگان می باشد.
تهیه و تنظیم: مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان کوهدشت
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰