معرفی منتخبان جشنواره قصهگویی با گویش محلی لکی و لری در لرستان
سومین جشنواره قصهگویی لرستان با گویش محلی دوشنبه، ۱۸ بهمنماه با معرفی منتخبان در سه بخش کودک، نوجوان و قصههای انقلابی به کار خود پایان داد. سومین جشنواره قصهگویی استان لرستان با گویش محلی که از ۱۷ بهمنماه با شرکت ۲۳ عضو از مراکز فرهنگی هنری در خرمآباد در حال برگزاری بود، پس از پایان […]
سومین جشنواره قصهگویی لرستان با گویش محلی دوشنبه، ۱۸ بهمنماه با معرفی منتخبان در سه بخش کودک، نوجوان و قصههای انقلابی به کار خود پایان داد.
سومین جشنواره قصهگویی استان لرستان با گویش محلی که از ۱۷ بهمنماه با شرکت ۲۳ عضو از مراکز فرهنگی هنری در خرمآباد در حال برگزاری بود، پس از پایان قصهگویی شرکتکنندگان در سومین جشنواره قصهگویی استان که با لهجههای شیرین لری و لکی از مناطق مختلف استان، قصههای خود را ارائه دادند، سه کودک، سه نوجوان و سه نفر در بخش قصههای انقلابی توسط هیئت داوران متشکل از نوشین رومی، سهیلا ولیپور، اسماعیل الهدادی و علی مرتضایی برگزیدگان معرفی شدند.
بنا براین گزارش، در بخش کودک: فاطمه امیری از مرکز شماره پنج خرمآباد با قصه «گلدان خالی»، نگین شرفی از مرکز شماره ۴ خرمآباد با قصه «فسقلی»، مهدی قلیانی از مرکز شماره سه بروجرد با قصه «پول خون بابام» و در بخش نوجوان: ارغوان پورپرویز از مرکز شماره سه خرمآباد با قصه «جادوگر جنگل»، نساء رحمتی از مرکز شماره یک خرمآباد با قصه «میهمان، یک شب و دو شب خوش است»، میترا سلطانزاده از مرکز کوهدشت با قصه «کراس بی درز و دوز» و در بخش انقلابی آتنا همتی از مرکز فرگیر خرمآباد با قصه «فرار شاه»، فاطمه نصرتی از مرکز الشتر با قصه «هر سه فریاد کشیدیم الله اکبر» و شیرین زهرا شرفی از مرکز شماره سه خرمآباد با قصه «میهمان ناخوانده از خاطرات بچههای انقلاب» برگزیده شدند.
کردی
Kurdî. Kurdí. Кöрди. کوردی
زبان بومی در: ترکیه، ایران، عراق، سوریه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان
منطقه غرب آسیا
قومیت ۲۵–۳۰ میلیون نفر مردم کرد
تعداد گویشوران ۱۶–۳۰ میلیون نفر (بدون تاریخ)
تبار: هندواروپایی
زبانهای هندوایرانی
زبانهای ایرانی
زبانهای ایرانی غربی
زبانهای ایرانی شمال غربی
کردی
سامانه نوشتاری الفبای عربی در ایران و عراق. الفبای لاتین در ترکیه، سوریه و ارمنستان
وضعیت رسمی
زبان رسمی در عراق: زبان رسمی در کنار زبان عربی.
ایران: زبان محلی شناخته شده بر طبق قانون اساسی
ارمنستان: زبان اقلیت
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۱ ku
ایزو ۶۳۹-۲ kur
ایزو ۶۳۹-۳ در زمانهای گوناگون:
ckb – سورانی
kmr – کرمانجی
sdh – گویشهای جنوبی کردی
lki – لکی
زبانشناسی ۵۸-AAA-a (North Kurdish incl. Kurmanji & Kurmanjiki) + 58-AAA-b (Central Kurdish incl. Dimli/Zaza & Gurani) + 58-AAA-c (South Kurdish incl. Kurdi)
کردی شمالی
سورانی
کردی جنوبی
زازاکی
گورانی
بخشهای مختلط
زبان کردی یکی از زبانهای هندواروپایی در شاخهٔ زبانهای ایرانی غربی است.همچنین کردی به زنجیره گویشی ای گفته میشود که کردها هم اینک با آن سخن میگویند.زبان کردی یا زبانهای کردی از زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی هستند که با زبان فارسی و بلوچی خویشاوندی دارند.تعریف یک زبان به عنوان «کردی» همواره دستخوش عوامل غیر زبانشناختی بهویژه عوامل سیاسی، و فرهنگی است.در واقع «زبان کُردی» به مانند زبان فارسی به معنای یک زبان با یک شکل استاندارد و مرز و تعریف مشخص نیستلکه امروزه به طیفی از زبانهای ایرانی شمال غربی اطلاق میشود که گاه به هم نزدیک و گاه نسبت به هم از نظر زبانشناسی دورند. این زبانها عبارتند از: کردی شمالی (کرمانجی)، کردی جنوبی(کلهری، ایلامی، ملکشاهی (بزرگترین ایل استان ایلام است و زبان ملکشاهی شباهت زیادی با کردی کرمانجی دارد) [کردی مهکی] که نزدیکی زیادی با کردی هورامی دارد و ایل خزل و قسمتی از ساکنان شهرستان چرداول از توابع استان ایلام و همچنین اهالی شهرستان سنقر در استان کرمانشاه با این گویش تکلم میکنند (در این گویش در ابتدای بیشتر افعال حرف «مه» وجود دارد همانگونه که در ابتدای فعلها در گویش سورانی «ئه» و در گویش شکاکی «د» در ابتدای فعل وجود دارد مثال: مهکی: مه چم، سورانی: ئه چم، و شکاکی: ده چم) ،لکی و …) و کردی مرکزی(سورانی). به لحاظ زبان شناختی، زبان گورانی و زازا را نمیتوان کردی شمرد. این زبانها جز شاخه زازا-گورانی از زبانهای ایرانی شمال غربی اند.
زبان کردی شباهت زیادی به زبانهای بلوچی، گیلکی، و تالشی دارد، این زبانها نیز متعلق به زیرگروه شمال غربی زبانهای ایرانی هستند. از دیگر زبانهای مشابه به زبان کردی که زیرگروه جنوب غربی زبانهای ایرانی به شمار میایند، لری و بختیاری و فارسی هستند؛ که هرکدام در مناطق وسیعی تکلم میشوند.
گویشهای مختلف عمدتاً در بخشهایی از ایران، عراق، سوریه و ترکیه مورد استفاده قرار میگیرد. جمعیتهای پراکنده کرد همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان، لبنان و اسرائیل نیز زندگی میکنند.
محتویات
۱ ارتباط زبان اوستایی، مادی و پهلوی با زبانهای کردی۲ گویشها۳ کلهری، سورانی۴ گورانی زازاکی۵ تاریخچه زبان کردی۶ ردهبندی۷ مقایسهٔ واژگان زبان کردی با دیگر زبانهای هندواروپایی۸ دبیره۹ واژگان کردی۱۰ آواها۱۱ ساختار
۱۱.۱ ضمیر
۱۱.۱.۱ ضمیرهای شخصی۱۱.۱.۲ ضمیرهای اشاره۱۱.۱.۳ ضمیرهای پسوندی۱۱.۲ اضافه۱۱.۳ گذشته۱۱.۴ حال۱۱.۵ فرمان دادن۱۱.۶ مقایسه زمانها در گویشهای مختلف کردی۱۲ کد زبانی۱۳ طبقهبندی۱۴ روز زبان کردی۱۵ جستارهای وابسته۱۶ پانویس۱۷ منابع۱۸ پیوند به بیرون
۱۸.۱ فرهنگهای کردی–فارسی
ارتباط زبان اوستایی، مادی و پهلوی با زبانهای کردیدر سالهای اخیر تصور نادرستی در بین عوام از ارتباط زبان اوستایی و کردی ایجاد شده است. زبان اوستایی یک زبان ایرانی شرقی است و زبانهای کردی جزو شاخه غربی زبانهای ایرانی اند و به طبع نمیتوانند بازمانده یک زبان ایرانی شرقی (اوستایی) باشند. همانندیهای فارسی، کردی، بلوچی و هر زبان ایرانی دیگر با اوستایی بدین دلیل است که همه این زبانها ایرانی اند و از یک نیای مشترک زبان نیا-ایرانی منشعب شدهاند.
از زبان مادی نیز تنها واژگان انگشت شماری در آثار دیگر زبانها به جای مانده و به طبع بر اساس چند واژه معدود نمیتوان هیچ زبانی را بازمانده زبان مادی دانست. همچنین زبان اوستایی و مادی متعلق به دوره کهن یا باستانی زبانهای ایرانی اند و هیچ بازمانده شناخته شدهای در دوره میانه زبانهای ایرانی ندارند. همه زبانهای کردی متعلق به دوره نوین زبانهای ایرانی اند و نیای مستقیمی در دوره میانه ندارند.
زبان پهلوی ساسانی که نام درست آن پارسی میانه است و پارسیگ نامیده میشده، نیای مستقیم زبان فارسی است و طبیعتاً همانند فارسی یک زبان ایرانی جنوب غربی است و ارتباطی با زبانهای کردی ندارد. زبان پهلوی اشکانی (زبان پارتی) یک زبان ایرانی شمالغربی است و از این نظر با کردی، تالشی، گیلکی، زازایی، گورانی هم خانواده است اما هیچکدام از این زبانها بازماندهٔ مستقیم این زبان نیستند!
ولادیمیر مینورسکی خاورشناس روسی معتقد است اقوام کردها بازماندهٔ مادها هستند،ولی هیچ ادعا و اثبات زبانشناختی مبنی بر ارتباط زبانهای کردی امروز با زبان مادی ارائه نداده است و فقط از دید تاریخی به مسئله نگریسته است. همانطور که گفته آمد، زبان مادی متعلق به دوره کهن یا باستانی زبانهای ایرانی اند و هیچ بازمانده شناخته شدهای در دوره میانه زبانهای ایرانی ندارند. همه زبانهای کردی متعلق به دوره نوین زبانهای ایرانی اند و نیای مستقیمی در دوره میانه ندارند و از زبان مادی نیز تنها چند واژه در نوشتههای دیگر زبانهای باستانی به جای مانده است.
در مقابل، گارنیک آساتریان نیز معتقد است که تنها بازمانده زبان مادی شاید تاتی در آذربایجان و زبانهای مرکزی کاشان باشد».
گویشهادر برخی دستهبندیها کردی به سه دسته اصلی شمالی، جنوبی و میانه تقسیم شده که خود شامل بیست و دو نوع گویش میباشد و هر گویش نوع نگارش و تلفظ خاصی دارد.تلاش برای یک زبان استاندارد برای کردی نتوانسته به موفقیتهای چشمگیری برسد.
شاخههای اصلی زبان کردی عبارتند از:
کردی شمال-غرب: کرمانجی، بادینی، بایزیدی، بوتانی، شکاکی و…
کردی مرکزی: سورانی، جافی، مکریانی و…
گویشهای جنوبی کردی: کرمانشاهی، کردی ایلامی، ملکشاهی کلهری، و لکی.
زبان کردی مرکزی در عراق زبان رسمی استدر حالی که در کشور سوریه ممنوع است. تا اوت ۲۰۰۲ در ترکیه محدودیتهای شدیدی بر آن (کردی کرمانجی) اعمال میشد گرچه هنوز کاربرد آن در ترکیه محدود است.در ایران نیز در برخی رسانهها امکان استفاده از آن وجود دارد در حالی که استفاده از آن در نظام آموزشی دولتی هنوز صورت نپذیرفتهاست.
زبان کردی اخص را کرمانجی مینامند خود لهجههای متعدد دارد مانند: مکری، سلیمانیهای، اردلانی، کرمانشاهی، بایزیدی، عبدویی، ملکشاهی، زندی.زبان کردی با دسته شمالی لهجههای ایرانی غربی بعض مشابهات دارد، و از زبانهای مهم دسته غربی بشمار میرود و صاحب اشعار و تصانیف، قصص و سنن ادبی است.
کلهری، سورانی و…
گویش جنوبی:شامل لهجههای: کلهری، کلیایی، ایلامی، ملکشاهی، زنگنه، قصری،خزلى و… است که جغرافیایش در کردستان ایران شامل استانهای کرمانشاه، کردستان، ایلام و بخشی از همدان و در حریم کردستان (جنوب کردستان) در شهرهای چون: خانقین، مندلی، زرباطیه، بدره، جسان، جلولا و دیگر مناطق پیوسته به آن میباشد.
گویش سورانی:
شامل ته لهجههای: مکری، بابانی، گروسی، اردلانی و جافی است؛ و جغرافیای آن در حوزه حضور ایلات گویشور آن یعنی در کردستان عراق در استانهای اربیل، سلیمانیه، کرکوک و شهرهای پیرامون آنها و در کردستان ایران در استانهای آذربایجان غربی و استان کردستان میباشد. لهجههای مکریانی و بابانی از ته لهجههای کردی سورانی، شکل استاندارد گویش سورانی هستند که در منطقهٔ بوکان و سلیمانیه رایج است.
گویش لکی:
شامل لهجههای چون: عثمانوند، جلالوند، چغلوندی، کاکاوندی وکلیوند (قلیوند) و … جغرافیای آن در کردستان ایران، هرسین در استان کرمانشاه و مناطق و روستاهای اطراف آن، نورآباد دلفان، دشت خاوه، الشتر، کوهدشت در استان لرستان، برخی مناطق استان ایلام را شامل میشود. باید اشاره داشت در برخی مناطق چون کوهدشت جمعیتهای گراوند ،آزادبخت،اولادقباد،شاهیوند،ایتیوند،نورعلی و…لک و لر با هم در این جغرافیا زندگی میکنند.
…………………………………………………………………………….
لکی گویش نیست زبان است
[پاسخ]