آتش سوزی در جنگل ها و مراتع را جدی بگیریم
منابع طبیعی تجدید شونده( جنگلها و مراتع ) یکی از مهمترین و با ارزشترین سرمایه های ملی و مواهب الهی است و نقش آن در حیات اقتصادی و اجتماعی انسانها بسیار مهم و با اررزش و از اهمیت ویژهای در رابطه با کشاورزی و محیط زیست برخوردار است. لذا حفظ و حراست از این سرمایه […]
منابع طبیعی تجدید شونده( جنگلها و مراتع ) یکی از مهمترین و با ارزشترین سرمایه های ملی و مواهب الهی است و نقش آن در حیات اقتصادی و اجتماعی انسانها بسیار مهم و با اررزش و از اهمیت ویژهای در رابطه با کشاورزی و محیط زیست برخوردار است.
لذا حفظ و حراست از این سرمایه ملی با توجه به افزایش روز افزون جمعیت بیش از پیش احساس می گردد. عوامل متعددی موجب تغییرات کمی و کیفی دراین منابع می گردند که برخی از آنها عبارتند از: انقراض طبیعی، بلایای طبیعی ،آتش سوزی ،سیلاب، تراکم جمعیت، آفات و بیماری های گیاهی که در این رهگذر آتش سوزی یکی از عوامل اصلی تخریب شناخته شده است که به لحاظ اثرات سریع و ویرانگر سالانه خسارت قابل ملاحظه ای را وارد می سازد. اهمیت و ارزش منابع طبیعی تجدید شونده ( جنگل و مرتع ) بر هیچ کسی پوشیده نیست. این منابع ارزشمند که زیربنای توسعه پایدار و سرمایه ملی محسوب می شوند کارکردهای زیادی از جمله ۱- کنترل آبهای سطحی و تغذیه آبهای زیرزمینی (هر هکتار جنگل بین ۵۰۰-۲۰۰۰ متر مکعب آب را در طول سال ذخیره می نماید و قدرت نفوذ پذیری آب در خاک های جنگلی حدود ۴۰۰ برابر خاک های معمولی است) ۲- مبارزه با آلودگی هوا (هر هکتار جنگل تا ۶۸ تن گرد و غبار و آلودگی را در خود رسوب می دهد)۳- مبارزه با فرسایش و حفظ و تولید خاک، جلوگیری از سر و صدای محیط، محیطی به عنوان تفرجگاه برای انسان۴-تعدیل آب و هوای یک منطقه، تلطیف هوا و تولید اکسیژن(هر هکتار جنگل قادر به تولید ۵/۲تن اکسیژن(اکسیژن مورد نیاز۱۰ نفر در سال) و نزدیک به ۵/۷تا ۵/۸ تن گاز کربنیک را جذب و ۶۸ تن گردوغبار را درخود رسوب دهد) ۵- نقش اقتصادی جنگل و مرتع ( ارزش هر هکتار مرتع ۲۳۲ دلار است که ۷۵ درصد آن ارزش زیست محیطی است) ۶-استفاده از محصولات فرعی جنگل ها و مراتع درتولید مواد دارویی و صنعتی.
آتش خطرناک ترین دشمن جنگل می باشد. یک آتش سوزی محدود نیز همواره خسارات قابل ملاحظه ای را موجب می گردد به طوری که ممکن است حتی تخریب نهایی و کلی از آن ناشی شود. سطح وسیعی از جنگل های به علت ازدیاد جمعیت به مناطق مسکونی، مراتع و زمین های زراعتی تبدیل گردیده است. انسان اولیه به علت نداشتن وسایل لازم جهت توسعه سطح زمین های کشاورزی و مرتع مجبور بود از روش سهل و ساده آتش زدن جنگل استفاده نماید. میزان خسارتی که حریق به جنگل ها وارد می آورد برحسب نوع درختان و محیط متفاوت است. درجه شدت حریق و در نتیجه خسارت وارده در جنگل های سوزنی برگ به مراتب بیشتر از جنگل های پهن برگ می باشد. ولی چون اکثر جنگل های ایران از گونه های پهن برگ تشکیل یافته است، خطر توسعه حریق در آنها به میزان جنگل های سوزنی برگ اروپا و یا جنگل های وسیع سوزنی برگ سایر مناطق دنیاست. حریق و آتش گرفتن جنگل و مرتع، چه عمدی و چه غیر عمد ی باعث از بین رفتن جنگل ها و مراتع می شود و قبل از آنکه توسعه یابد، باید از ایجاد آن جلوگیری شود. آتش در جنگل های طبیعی، گذشته از نابودسازی ذخایر ژنتیکی، سیر تکاملی جنگل را در رسیدن به کلیماکس به تأخیر می اندازد و در جنگل های طبیعی یا دستکاشت علاوه بر تخریب محیطزیست که موجب بروز ناهنجاری هائی در موجودات زنده می شود هزینه سنگین بازسازی را بر جامعه تحمیل میکند.
آثار منفی و تخریبی آتش در اکوسیستم ها:
۱- از بین بردن پوشش گیاهی
۲- در معرض فرسایش قرار گرفتن پس از آتش سوزی
۳- افزایش رواناب در سطح خاک پس از آتش سوزی
۴- کاهش نفوذ پذیری خاک به دلیل بسته شدن منافذ خاک با رسوبات دوده ای ناشی از آتش سوزی
۵- از بین بردن جانوران و مأوای آنها (نابودی آشیانه پرندگان و….)
۶- از بین بردن میکروفلور و میکروفون منطقه مورد هجوم آتش
۷- سوختن مواد آلی و هوموس خاک و از بین رفتن آن ها
۸- شستشوی مواد معدنی سوخته شده و ازاد شده در خاک بعد از آتش سوزی
۹- کاهش درصد ازت خاک و نسبت کربن به نیتروژن در لایه های خاک سطحی
۱۰- کاهش توان زراعتی خاک خصوصا” تا عمق ۱۵ سانتی متری
۱۱- افزایش نمک های محلول در خاک سوخته شده و افزایش PH در اثر وجود این نمک ها
۱۲- توسعه آفات و بیماری های گیاهی پس از آتش سوزی در هنگام رشد مجدد اندام های ظریف و تازه گیاهی
۱۳- افزایش بیش از حد گاز CO2 در اثر سوختن ترکیبات آلی و آلودگی محیط زیست
نظر به اینکه از حیث قوانین و مقررات سازمان جنگل ها ،مراتع و آبخیزداری کشور تنها دستگاه متولی اطفاء حریق در عرصه های طبیعی بوده و سایر دستگاه های لشکری ،کشوری و شهرداری ها در صورت درخواست این سازمان به استناد تبصره ذیل ماده ۴۷قانون حفاظت و بهره برداری موظف به همکاری هستند.لذا همکاری و مشارکت همگان به منظور حفظ جنگل ها و مراتع بعنوان یک سرمایه ملی و مشترک امری لازم و وظیفه ای ملی و دینی به شمار می رود
پیشنهادات لازم به منظور جلوگیری از آتش سوزی در جنگل ها و مراتع:
بکارگیری روش های زیر می تواند از بروز آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی جلوگیری نماید لذا لازم است این روش ها را در برنامه پیشگیری از آتش سوزی در جنگل ها و مراتع جدی و بکاربگیریم.
۱- زمانی که هوا گرم و سطح جنگل پوشیده از برگ های خشک است از روشن کردن آتش خودداری کنیم.
۲-با مشاهده کوچکترین دود یا آتش در جنگل سعی کنیم آن را خاموش کنیم. یا به نزدیکترین واحد منابع طبیعی ، نیروی انتظامی، جهادکشاورزی ، حفاظت محیط زیست، شهرداری ها، بخشداری ، دهیاران ،پلیس ۱۱۰و تلفن رایگان ۱۵۰۴(امداد جنگل و مرتع) و دیگر نهادهای دولتی اطلاع دهیم.
۳- از کشیدن سیگار در جنگل پرهیز کنیم اما اگر مجبور به کشیدن سیگار هستیم، کبریت نیم سوخته یا ته سیگار باقی مانده را خاموش کنیم.
۴- بعد از روشن کردن آتش برای تهیه چای و گرم کردن غذا اطراف آن محل را از هرگونه خار و برگ خشک کاملا پاک کنیم همچنین خاموش کردن آتش قبل از ترک جنگل الزامی است.
۵- از ریختن مواد سوختنی مانند کاغذ ، زباله و از انداختن موادی مانند شیشه و بطری در کنار محیط جنگل خودداری کنیم یا آنها را در زیر خاک پنهان سازیم. زیرا همانگونه این مواد مانند ذره بین عمل می کنند و نور خورشید را جذب و ممکن است باعث وقوع آتش شوند.
۷-خودداری از انداختن مواد زائد و اشتعال زا در مناطق جنگلی که خطر آتش سوزی در بر دارد.
۸–بکارگیری احتیاط های لازم به هنگام کارکردن با وسائل قابل اشتعال
۹- در موقع آتش زدن مازاد محصولات کشاورزی در زمین های مجاور جنگل ها و مراتع احتیاط لازم را بکار گرفته تا آتش به منطقه جنگلی و مرتعی سرایت نکند.
۱۰-روزهایی که خطر آتش سوزی در جنگل وجود دارد از ورود به مناطق جنگلی حساس به آتش سوزی و روشن نمودن آتش جلوگیری شود.
۱۱- همکاری و مساعدت در امر پیشگیری و مهار آتش سوزی در جنگل ها و مراتع توسط مردم در قالب دهیاری ها و شوراهای اسلامی روستاها در هر منطقه
۱۲-استفاده از بالگرد در مواقع ضروری به منظور انتقال نیرو و امکانات به مناطق صعب العبور و بحرانی مورد آتش سوزی
۱۳-تهیه و بکارگیری تجهیزات و ادوات جهت مهار و کنترل به موقع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع
۱۴-خودداری از آتش زدن و کنترل آتش در پسچر مزارع مجاور اراضی جنگلی و مرتعی که لازم است مدیریت جهاد کشاورزی تمهیدات و آموزش های لازم را در این خصوص انجام دهد.
با توجه به اهمیت منابع طبیعی همه با هم بایستی در حفظ جنگل ها و مراتع مشارکت نماییم و اجازه ندهیم جنگلها به افسانه هایی زیبا در دل تاریخ تبدیل شوند و بدانیم منابع طبیعی میراث مشترک همه ما و نسل های آینده است و باور کنیم که مرگ و سوختن و به خاکستر تبدیل شدن هر بوته سبز مرگ ما انسان هاست. پس بیاییم درخت و سرسبزی و طبیعت را پاس داریم و به آنان که نمی دانند و از روی جهل و نادانی آتش جهل و دشمنی نثار طبیعت می نمایند و آنانی که می دانند و با طمع ورزی خود تیشه بر ریشه زندگی و حیات این زیست بوم(خانه مشترک) می زنند فریاد کنیم که حیات منابع طبیعی (جنگلها و مراتع) حیات ما انسان های عصر دود و ماشین و مرگ آن مایه نابودی همه ماست. باشد که همه با هم در حفظ این سرمایه مشترک مشارکت نماییم. شماره تلفن ۱۵۰۴ امداد جنگل و مرتع، به عنوان پل ارتباطی آحاد جامعه با یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری است و گزارش هر گونه تخریب، تصرف و آتش سوزیهای احتمالی در اراضی ملی و جنگلها به یگان حفاظت از طریق این خط ارتباطی امکان پذیر است.
همانگونه که زنده یاد سهراب سپهری می گوید:
چون جویبار ،آیینه روان باشیم:به درخت ،درخت را پاسخ دهیم.دیدم که درخت هست ،وقتی که درخت هست،پیداست که باید بود.
مهندس جواد آزادبخت-کارشناس ارشد اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کوهدشت
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰