گفت وگوی تفصیلی کشکان با مهندس جواد آزادبخت رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کوهدشت

اشاره: در هفته منابع طبیعی ۲۱-۱۵ اسفند در گفت و گوی صمیمی با مهندس جواد آزادبخت رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کوهدشت از نظرات ایشان در مورد منابع طبیعی بهره مند شدیم که متن آن به  نظر مخاطبان گرامی می رسد:

کشکان: ابتدا خود را معرفی نمایید.

با عرض سلام وادب و احترام خدمت مخاطبان بی شمار و گرامی کشکان و با آرزوی سلامتی و بهروزی و تبریک هفته منابع طبیعی خدمت مردم عزیز و حافظان آن، اینجانب جواد آزادبخت دانش آموخته بیماری شناسی گیاهی مقطع کارشناسی ارشد هستم که از دیماه ۹۳ افتخار مسئولیت منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان را عهده دار می باشم.

کشکان: در خصوص وضعیت منابع طبیعی (جنگل ها و مراتع) شهرستان بفرمایید.

شهرستان کوهدشت و رومشکان البته چون منابع طبیعی شهرستان رومشکان هنوز تفکیک نشده با وسعت ۳۹۷۷۷۲ هکتار در غرب استان لرستان قرار دارد این شهرستان به لحاظ وسعت ۲/۱۴ درصد مساحت استان را شامل می شود. از کل وسعت شهرستان ۲۸۵۴۷۵ هکتار به صورت منابع طبیعی (جنگل و مرتع) بوده که حدود ۷/۷۱ درصد وسعت شهرستان را در بر می گیرد. از این میزان ۱۵۰۶۵۹ هکتار به صورت جنگل می باشد.که سهم شهرستان کوهدشت ۱۱۷۴۵۰ هکتار جنگل و ۱۰۳۲۷۹ هکتار مرتع و سهم شهرستان رومشکان ۳۳۱۸۹ هکتار جنگل و ۳۱۵۳۷هکتار مرتع می باشد.

کشکان: شعار هفته منابع طبیعی امسال همانند سال گذشته بر مشارکت مردم تاکید دارد علت این تکرار چیست؟ اقدامات انجام گرفته در استفاده از مشارکت مردم را بیان نمایید.

در خصوص سئوال مطرح شده باید بگویم که مشارکت مردم برای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری هم یک هدف است و هم یک استراتژی چون اگر بخواهیم به توسعه پایدار و پایداری منابع طبیعی که زیر بنای توسعه حفظ منابع پایه است برسیم یکی از مهم تریت ارکان آن مردم هستند. در دولت تدبیر و امید حضور مردم در عرصه حفاظت و پاسداری از منابع طبیعی یک اولویت مهم است. در سال ۹۲ و ۹۳ شعار سازمان منابع طبیعی با مردم و برای مردم و شعار هفته منابع طبیعی امسال با عنوان  ” مدیریت جامع منابع طبیعی با مشارکت مردم”  نامگذاری شده است که بیانگر نقش و اهمیت حضور مردم و مشارکت آنها بعنوان صاحبان اصلی منابع طبیعی است. ما باید باور کنیم و بپذیریم که اگر در برنامه هایمان با مردم صادقانه عمل و آنها را در جریان امور قرار دهیم و از آنها کمک بگیریم موفق خواهیم بود. قطعاً مردم به فرموده مقام معظم رهبری موثرترین و مهم ترین نقش را در فرایند حفاظت و احیای منابع طبیعی بر عهده دارند. لذا حضور مردم و سازمان های مردم نهاد در بحث منابع طبیعی یک فرصت و ضرورت است و ما از آن استقبال نموده و انظار داریم ساز و کارهای قانونی استفاده بهتر از نقش مردم فراهم شود. از جمله اقدامات انجام گرفته در این خصوص تهیه کارت همیار طبیعت برای علاقمندان، استفاده از نقش مردم و سازمان های مردم نهاد در امر مهار آتش سوزی ها، کاشت بذر جنگلی و نهال و آموزش بوده که جا دارد از همه آنها تشکر و قدردانی نمایم.

کشکان: در خصوص جایگاه منابع طبیعی در قانون اساسی و باورهای دینی مطالبی ارائه بفرمایید.

در قانون اساسی بعنوان میثاق ملی و دینی ما ایرانیان اصول ۴۵ ،۴۸ و ۵۰ به مقوله منابع طبیعی اشاره نموده است که بیانگر اهمیت منابع طبیعی است و انتظار می رود این اصول در راستای حفظ منابع طبیعی اجرایی شوند.

اصل ۴۵: انفال‏ و ثروت‌های‏ عمومی‏ از قبیل‏ زمین‌های‏ موات‏ یا رها شده‏، معادن‏، دریاها، دریاچه‌ها‏، رودخانه‏ ها و سایر آبهای‏ عمومی‏، کوه ها، دره‏ ها، جنگل ها، نیزارها، بیشه‏ های‏ طبیعی‏، مراتعی‏ که‏ حریم‏ نیست‏، ارث‏ بدون‏ وارث‏ و اموال‏ مجهول‏ المالک‏ و اموال‏ عمومی‏ که‏ از غاصبین‏ مسترد می‏ شود، در اختیار حکومت‏ اسلامی‏ است‏ تا بر طبق‏ مصالح‏ عامه‏ نسبت‏ به‏ آنها عمل‏ کند. تفصیل‏ و ترتیب‏ استفاده‏ از هر یک‏ را قانون‏ معین‏ می‏کند.

اصل ۴۸: در بهره ‏برداری‏ از منابع طبیعی‏ و استفاده‏ از درآمدهای‏ ملی‏ در سطح‏ استان ها و توزیع فعالیت های‏ اقتصادی‏ میان‏ استان ها و مناطق‏ مختلف‏ کشور، باید تبعیض‏ در کار نباشد، به‏ طوری‏ که‏ هر منطقه‏ فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه‏ و امکانات‏ لازم‏ را در دسترس‏ داشته‏ باشد.

اصل ۵۰: در جمهوری‏ اسلامی‏، حفاظت‏ محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می شود. از این‏ رو فعالیت های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ غیر قابل‏ جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا کند، ممنوع‏ است‏.

در خصوص باورها و مبانی دینی دین اسلام اهمیت خاصی برای طبیعت و منابع طبیعی و جنگل و درخت قائل شده است. بطوری که غرس نهال و قطع نکردن درختان در نزد معصومین علیه السلام یک وظیفه شناخته شده است. پیامبر اکرم (ص) قطع و شکستن شاخه ای از درخت را به مثابه شکستن بال فرشتگان دانسته و و از زمین بعنوان مادر یاد کرده که فرموده از آن حفاظت کنیم و یا در روایتی امام صادق (ع) می فرمایند: درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر شما عذاب فرو می‏ریزد.

کشکان: نقش و اهمیت منابع طبیعی را بازگو نمایید.

اهمیت و ارزش منابع طبیعی تجدید شونده (جنگل و مرتع) بر هیچ کسی پوشیده نیست. این منابع ارزشمند که زیربنای توسعه  پایدار و سرمایه ملی محسوب می شوند کارکردهای زیادی از جمله ۱- کنترل آب های سطحی و تغذیه آبهای زیرزمینی (هر هکتار جنگل بین ۵۰۰-۲۰۰۰ متر مکعب آب را در طول سال ذخیره می نماید و قدرت نفوذ پذیری آب در خاک های جنگلی حدود  ۴۰۰ برابر خاک های معمولی است) ۲- مبارزه با آلودگی هوا (هر هکتار جنگل تا ۶۸ تن گرد و غبار و آلودگی را در خود رسوب می دهد) ۳- مبارزه با فرسایش و حفظ و تولید خاک، جلوگیری از سر و صدای محیط، محیطی به عنوان تفرجگاه برای انسان ۴-تعدیل آب و هوای یک منطقه، تلطیف هوا و تولید اکسیژن(هر هکتار جنگل قادر به تولید ۵/۲تن اکسیژن(اکسیژن مورد نیاز ۱۰ نفر در سال) و نزدیک به ۵/۷ تا ۵/۸ تن گاز کربنیک را جذب و ۶۸ تن گردوغبار را در خود رسوب دهد) ۵- نقش اقتصادی جنگل و مرتع ( ارزش هر هکتار مرتع ۲۳۲ دلار است که ۷۵ درصد آن ارزش زیست محیطی است) ۶-استفاده از محصولات فرعی جنگل ها و مراتع در تولید مواد دارویی و صنعتی

کشکان: عمده ترین مسائل، مشکلات و چالش های منابع طبیعی کدامند؟

مشکلات و مسائل منابع طبیعی شهرستان خارج از مشکلات منابع طبیعی کشور نیست ابتدا اجازه می خواهم به برخی از چالش های منابع طبیعی کشور اشاره ای داشته باشم و سپس مشکلات شهرستان را بازگو نمایم.

بر اساس رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت از منابع طبیعی کشور ایران به لحاظ دارا بودن سطح جنگل در بین ۵۶ کشور رتبه ۴۵ را دارد که نشان می دهد به لحاظ منابع جنگلی به عنوان کشوری با پوشش کم جنگلی (سطح کمتر از ۱۰ درصد مساحت کشور) محسوب می گردد. و از نظر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(FAO ¹ ) هر کشوری که کمتر از ۲۵ درصد خاک آن جنگل باشد از نظر زیست محیطی وضعیت بحرانی در آن کشور حاکم است. بر اساس آمار سال ۸۲ سازمان جنگلها و مراتع در گذشته نه چندان دور ۳۰ درصد خاک کشور را جنگل می پوشاند اما امروزه حدود ۱۲ میلیون هکتار جنگل داریم که این سطح حدود ۳/۷ درصد سطح کل کشور را در بر می گیرد. چنانچه روند تخریب قبلی جنگل های کشور با همین سرعت ادامه یابد می توان تصور نمود در ۳۰ الی ۴۰ سال آینده جنگل های کشور از دست خواهند رفت و در برابر حق آیندگان در برخورداری از جنگل ها چه جوابی خواهیم داشت؟ نابودی جنگلها یک امر فاجعه انگیز، هولناک و دردناک برای محیط زیست کشور است.

جایگاه کشورمان از نظر شاخص پایداری محیط زیستEnvironmental Sustainable Index در بین ۱۴۲ کشور با کسب نمره ۵/۴۴ در رتبه ۱۰۴ یعنی پایین تر از کشورهایی مثل سودان، چاد، بنگلادش، آنگولا و قرقیزستان قرار دارد و در کنار کشوری مانند بورکنیافاسو ارزیابی می شود در این ارزیابی فنلاند با نمره ۹/۷۳ در صدر جدول از پایدارترین وضعیت زیست محیطی برخوردار است.

در سطح شهرستان عمده ترین مشکلات منابع طبیعی عبارتند از:

۱-کمبود نیروی انسانی مورد نیاز به ویژه در بخش حفاظت از عرصه های ملی. بر اساس نرم جهانی به ازاء ۱۰۰۰-۵۰۰۰ هکتار ۲-۱نفر نیرو مشغول بکار هستند. (در روسیه به ازای هر ۲۹۰۰ هکتار،در آلمان و ایتالیا به ازای هر ۱۰۰۰هکتار و در ترکیه به ازاء هر ۳۰۰۰هکتار ). این در حالی است که به عنوان مثال در شهرستان کوهدشت برای هر  ۶۰۰۰۰ هکتار عرصه طبیعی یک نفر انجام وظیفه می نماید.

۲- نبود واحدهای منابع طبیعی در مراکز بخش ها با توجه به بعد مسافت و مسائل و مشکلات موجود

۳-نبود خودرو و امکانات به اندازه کافی

۴- بیکاری بالای ۴۰ درصد جامعه شهری و روستایی که موجب شده اولین جایی که مورد تخریب قرار گیرد منابع طبیعی باشد بصورت خرید دام، تهیه زغال و تخریب و شخم مراتع و زیر اشکوب جنگل و….در حال حاضر حدود ۳برابر ظرفیت مراتع دام از مراتع بدون رعایت فصل چرا استفاده می نماید که این موجب تخریب مراتع و کاهش کیفیت علوفه و ظهور گونه های مهاجم و غیر علوفه ای در مراتع شده است. ما در منابع طبیعی شهرستان نیازمند تجدید نظر در بحث نیروی انسانی، امکانات هستیم که این نیازمند مشارکت همه با هم است. بایستی همه با هم در برابر روند نابودی جنگل ها و مراتع بایستیم. بنده فکر می کنم امروز حفظ جنگل ها و مراتع اگر مهم تر از دفاع مقدس که مردم عامل اصلی پیروزی  آن بودند نباشد کمتر نیست. امیدوارم همه با قبول واقعیات و مشکلات موجود کمک نماییم و تماشاگر نباشیم. باز درخواست دارم و کمک می طلبیم که مردم چون صاحب اصلی طبیعت بعنوان سرمایه ملی هستند باید کمک نمایند و مشارکت کنند. همه با هم بایستی به یک فریاد واحد در مقابل عوامل سودجو و ناآگاه مخرب طبیعت عمل نماییم.

کشکان: راه نجات منابع طبیعی و حفظ وضع موجود را در چه می دانید.

همانطور که در سئوال قبل خدمت شما گفتم راه نجات مشارکت مردم و توجه جدی و هماهنگ همه دستگاه های دولتی است. تا زمانی که ما بصورت بخشی و جزیره ای بدون توجه به نقش و جایگاه منابع طبیعی عمل می کنیم نمی توان امیدوار بود. بایستی کلیه مجوزها که منجر به زمین خواری و تخریب اراضی ملی شده اند ابطال و این اراضی خلع ید و رفع تصرف شوند. متاسفانه بخش زیادی از اراضی ملی تخریب و به زراعت دیم تبدیل شده که باید با حفر کانال این اراضی از زراعت واقعی تفکیک شوند. این امر مستلزم مساعدت همه دستگاه های دولتی و مشارکت مردم است. باید بپذیریم که در حق طبیعت جفا نموده ایم که عکس العمل این رفتارها سیل آبانماه سالجاری بود که علاوه بر خسارت به زیر ساخت ها موجب مرگ ۳ نفر از همشهریان گردید. اجرای عملیات آبخیزداری از دیگر اقدامات مهم در پایداری منابع پایه و حفظ آب و خاک است که بایستی انجام گیرد. جالب است بدانیم که با اجرای عملیات آبخیزداری در هر هکتار ۵۰۰ متر مکعب آب جدید استحصال می شود که در نتیجه آن از فرسایش سالانه ۸ تن در هکتار خاک جلوگیری می شود.

کشکان: در پایان این گفت و گو چه مطلب و پیامی دارید.

ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار بنده قرار دادید. امیدوارم مردم بیش از گذشته با منابع طبیعی همکاری نمایند و همه بپذیریم که تخریب سرزمین و قطع گونه های جنگلی منکر و گناه نابخشودنی است زیرا با این عمل حان موجود زنده ای را می گیریم که همه وجودش برای خدمت و در اختیار ماست و سزوار این برخورد نیست. خواهش می کنم همه کمک کنند زیرا نابودی طبیعتی که در طی هزاران سال به پایداری رسیده است قابل جبران نیست. همه جنگلبان و محیط بان و حافظ آب و خاک و پوشش گیاهی باشیم و در مقابل انسان های سودجو و ناآگاه همه ید واحد باشیم و پایداری طبیعت را فریاد کنیم. در این راه همه محتاج آگاهی و فرهنگ سازی هستیم.