درخت و درختکاری

در جمهوری اسلامی ایران، از ۱۵ تا ۲۱ اسفندماه، به عنوان هفته منابع طبیعی تجدید شونده نامگذاری شده است که نخستین روز این هفته ۱۵اسفند، روز درختکاری می‏باشد. در این هفته، نهالِ انواع درختان، متناسب با شرایط جوی ایران، بین مردم توزیع می‏گردد و شیوه‏های کاشت درخت آموزش داده می‏شود. اگر به صورت علمی از درختان استفاده شود و در ضمن، گونه‏های آنها تکثیر گردد، نه تنها میزان منابع چوب جنگلی کاهش نمی‏یابد، بلکه بر شمار درختان افزوده می‏شود

تاریخچه روزدرختکاری:   
روز درختکاری  ابتدا در۱۴۴سال قبل یعنی  سال ۱۸۷۲ در ایالت نبراسکای آمریکا و در تاریخ ۱۰ آوریل (۲۱ فروردین)، توسط فردی به نام J.Sterling Morton(جولیوس استرلینگ مورتون) برگزار شد. گفته می شود که در آن روز بیش از یک میلیون اصله درخت کاشته شد. ،اما بعد از مدتی این تاریخ به آخرین جمعه ماه آوریل انتقال یافت. امروزه بیشتر کشورهای دنیا روز درختکاری را محترم شمرده و در این روز به کاشتن درخت ها و نهال اقدام می کنند. البته تاریخ این روز با توجه به آب و هوای هر کشور متفاوت است و بیشتر سعی می کنند تا در موقعی از سال این کار را انجام دهند که درخت قابلیت رشد کردن را داشته باشد. برای مثال می توان به کشور هایی مانند آلمان، مصر، پاکستان، مکزیک اشاره کرد که روز درختکاری به ترتیب در روزهای ۵ اردیبهشت، ۲۶ بهمن، ۲۷ مرداد و دومین پنجشنبه از ماه جولای است.

درختکاری درکشور ایران دارای پشتوانه ‌ای از علایق ملی و سنت تاریخی است، تاریخ نشان می ‌دهد که ایرانیان باستان، جشن های خاصی داشتند و در این جشن ها به درختکاری پرداخته و به خاک و زراعت احترام می‌ گذاشتند.در دین مبین اسلام اهمیت و ارزش زیادی برای درخت و درختکاری ذکر گردیده است که به برخی از آنها اشاره می شود.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله :

مَن نَصَبَ شَجَرَهً و صَبَرَ عَلی حِفظِها والِقیامِ عَلَیها حَتّی تُثمِرَ کانَ لَهُ فی کُلِّ شَی‏ءٍ یُصابُ مِن ثَمَرِها صَدَقَهٌ عِندَاللَّهِ

هر کس درختی بکارد و در نگهداری آن بکوشد تا میوه دهد ، در برابر هرچه از آن میوه به دست آید ، پاداشی نزد خدا خواهد داشت.

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله :

إن قامَتِ السَّاعَهُ و فِی یَدِ أحَدِکُم فَسیلَهٌ ، فإنِ استَطاعَ أنْ لایَقومَ حَتّی یَغرِسَها ، فَلیَغرِسْها

اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد ، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بکارد ، باید آن را بکارد.

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله :

ما مِن رَجُلٍ یَغرِسُ غَرساً إلاّ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدرَ ما یَخرُجُ مِن ثَمَرِ ذلِکَ الغَرسِ

هر که نهالی بکارد، خداوند به مقدار میوه‏ای که از آن درخت به دست می‏آید ، در نامه اعمال او پاداش می‏نویسد.

امام صادق د‏علیه السلام :

لاتَقطَعُوا الثِّمارَ فَیَبعَثَ اللَّهُ عَلَیکُم العَذابَ صَبًّا

درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر شما عذاب فرو می‏ریزد.

امام صادق‏علیه السلام :

اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَاللَّهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ و لاأطیَبَ مِنهُ

کشت کنید و درخت بنشانید ؛ به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاک‏تر از این نکرده‏اند.

در نظام جمهوری اسلامی مسئولیین بخصوص مقام معظم رهبری توجه و اهمیت زیادی برای درخت و درختکاری قائل می باشند و در هفته منابع طبیعی و روز درختکاری اقدام به غرس نهال می نمایند.

مقام معظم رهبری:

ما از مردم خواهش میکنیم که درخت را پاس بدارند و فضای سبز را اهمّیّت بدهند. «هر ایرانی یک درخت» که گفته میشود و در زبانها هست، شعار خوبی است؛ سعی کنند در این ایّام – که ایّام درختکاری و فصل درختکاری است – هرچه میتوانند [کاشت درخت را] افزایش بدهند.

دکتر روحانی ریئس جمهور :

…….در نظر هوشیار هر برگ درخت دفتری است برای معرفت کردگار. همان‌طور که درخت نشانه حق است، نشانه کردار ما هم هست. رنگ برگ‌های درخت، تنومندی و پرباری درخت و نشاط درخت اعلام می‌کند که مردان و مسئولین آن کشور چگونه نسبت به محیط زیست رفتار می‌کنند. امیدواریم در برابر درختانی که نشانه‌های خدا و نشانه‌های سلامت محیط زیست هستند شرمنده نباشیم.

مطالب یاد شده به روشنی، وظیفه تک تک ما را در حفظ و حراست از منابع طبیعی موجود، خصوصاً جنگل ها و مراتع و همچنین توسعه پایدار و گسترش این نعمت الهی، به عنوان یک وظیفه دینی و ملی، مشخص می کند. روز درختکاری بهانه ‌ای است برای این که ما به محیط زیست احترام گذشته و آن را احیاء کنیم و یا حداقل آن را با دقت بیشتری نگه داری کنیم. امید است که با تلاش در این جهت، حتی با کاشتن یک نهال کوچک، کشوری زیبا و آباد را برای خویش مهیا کنیم که یقیناً کاری پسندیده است.

همانگونه که زنده یادسهراب سپهری می گوید: چون جویبار ،آیینه روان باشیم:به درخت ،درخت را پاسخ دهیم.دیدم که درخت هست ،وقتی که درخت هست،پیداست که باید بود.

بیاییم به یاد دوران کودکی شعر درختکاری زنده یاد عباس یمینی شریف را زمزمه کنیم:

درختکاری

به دست خود درختی می نشانم

به پایش جوی آبی می کشانم

کمی تخم چمن بر روی خاکش

برای یادگاری می فشانم

درختم کم کم آرد برگ و باری

بسازد بر سر خود شاخساری

چمن روید درآنجا سبز و خرم

شود زیر درختم سبزه زاری

به تابستان که گرما رو نماید

درختم چتر خود را می گشاید

خنک میسازد آنجا را ز سایه

دل هر رهگذر را می رباید

به پایش خسته ای بی حال و بی تاب

میان روز گرمی می رود خواب

شود بیدار و گوید ای که اینجا

درختی کاشتی،روح تو شاداب

جواد آزادبخت – کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری کوهدشت