خودسوزی زیر آوار «زلزله خاموش»/ زیر پای شهرها خالی می شود

از دور رگه های سیاهی کنار مزرعه دیده می شود، اولش فکر می کنیم اینجا هم بی مبالاتی آتش به دامن مزرعه زده و بخت کاه و کلش به جا مانده را سیاه کرده است، جلوتر که می رویم، بوی عجیبی می دهد رد سیاهی و کنارش جای پای قطراتی شبیه آب را می توان دید.

چاه کنار مزرعه آب می دهد و نمی دهد، یعنی همراه آبی که از دل زمین به سختی خود را بالا می رساند ماده ای سیاه رنگ راهی اراضی کشاورزی می شود، مردم می گویند این ماده شبیه نفت است و بعضی وقتها دچار اشتعال هم می شود.

اراضی کشاورزی اینجا بوی نفت می دهند، بویی شبیه گوگرد ساکنان منطقه را آزار می دهد و بعضی وقتها نصف شب مردم از کابوس آتش گرفتن مواد نفتی از خواب بیدار می شوند، مزرعه و خانه ندارد، اینجا خطر خیلی نزدیک است، خطری که زلزله خاموش به جان منطقه انداخته است.

خروج گاز و مواد نفتی در کوهدشت

بنابراین گزارش طی سالهای گذشته آتش سوزی چاههای آب برخی روستاهای شهرستان کوهدشت که تا سطح اراضی کشاورزی نیز کشیده شده بود موجب نگرانی مردم شد تا خواستار پیگیری مسئولان امر شوند.

ابتدا وقوع این ماجرا در دو روستای «چم کبود» و «سه آسیابه» این شهرستان گزارش شد تا یکی از کشاورزان منطقه که در حال حفر چاه بود با خروج گازهایی از چاه و در نتیجه اشتعال آن مواجه شود.

خروج زبانه های آتش به همراه بوی آزاردهنده ای شبیه گوگرد از چاههای آب موجب شد تا ابتدا انگشت اتهام به سمت منابع نفتی موجود در منطقه کشیده شود ولی بررسیهای صورت گرفته علت اصلی دیگری برای این رخداد به دست داد.

در همان زمان تیم های مختلفی از سازمان زمین شناسی کشور و استان برای بررسی عازم منطقه شدند که پیگیری ها و بررسیهای آنها حکایت از آن داشت که علت اصلی آتش سوزی در زمین های کشاورزی و چاههای آب روستاهای کوهدشت افت سطح آبهای زیرزمینی به دلیل برداشت های بی رویه بوده است، پدیده ای که نام آن را گذاشته اند: زلزله خاموش!

زلزله خاموش زیر پای مردم شهر

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافت معدنی لرستان در این رابطه به مهر می گوید: در اثر برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی دشت های لرستان از جمله دشت کوهدشت و دشت خرم آباد دچار پدیده نشست زمین شده اند.

ظهیر حیدری نژاد ادامه می دهد: نشست دشت های کوهدشت و خرم آباد هشدار گونه بوده و در حال ورود به مرز بحران است.

وی با بیان اینکه پی ریزی ساختمان ها و بناها در اثر نشست زمین از بین می رود، یادآور می شود: در اصطلاح علمی به نشست زمین «زلزله خاموش» گفته می شود.

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافت معدنی لرستان ادامه می دهد: در ناحیه جنوبی شهر خرم آباد در مناطق ماسور و گلدشت میزان نشست زمین اندازه گیری شده و در برخی موارد ترک هایی در دیوار ساختمان ها مشاهده شده است.

آتش زیر پای مردم کوهدشت

حیدری نژاد به نشست زمین در کوهدشت اشاره کرده و می گوید: در دشت کوهدشت با افت سطح آب های زیرزمینی مواجه شدیم و همچنین گازها و مواد نفتی فرار در امتداد زهکش و لایه بندی ها و نیز شکستگی هایی که در مخازن آنها ایجاد شده است به سطح زمین راه پیدا کرده و در اثر کوچکترین جرقه مشتعل شده و باعث آتش سوزی در سطح زمین می شوند.

وی با بیان اینکه افت منابع آب زیر زمینی و وجود مواد نفتی در دشت کوهدشت باعث آلوده شدن آب های مورد استفاده در کشاورزی می شود، اضافه می کند: اثر این آب های آلوده در چرخه غذایی به مرور نمود پیدا خواهد کرد که موضوع تاثیر آبهای آلوده کشاورزی در سلامتی مردم باید در یک پروژه مطالعه و بررسی شود.

وی تصریح می کند: آنچه که محرز و مشخص بوده این است که آب های آلوده مورد استفاده در چرخه کشاورزی کیفیت و سلامت محصول را تحت تاثیر قرار خواهند داد.

خانه هایی که ممکن است زیرپایشان خالی شود

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی لرستان خاطرنشان می کند: اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی لرستان سال گذشته با همکاری فرمانداری کوهدشت پروژه مطالعه و شناسایی منشا آتش سوزی ها و آلودگی ها را در شهرستان کوهدشت انجام داده و نتایج آن را در اختیار دستگاه های ذیربط قرار داده است که امروز شاهد تلاش های فرماندار کوهدشت برای پروژه های آبخیزداری و تامین آب دراز مدت این شهرستان هستیم.

حیدری نژاد می گوید: در خرم آباد نیز پروژه مدل سازی آب زیرزمینی و تعیین میزان نشست زمین از محل اعتبارات ملی اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی لرستان به انجام رسیده است.

وی تصریح می کند: نتایج این پروژه در اختیار شورای فنی استان قرار گرفته و با توجه به نتایج این مطالعات بدیهی است باید در ساخت و ساز و ایجاد تاسیسات و مستحدثات در مناطق پرخطر و مناطقی که بیشترین میزان نشست را دارند خودداری کرد.

۱۳ سال خشکسالی

این سخنان در حالی مطرح می شود که مدیر کل مدیریت بحران استان لرستان فرونشست زمین را از عوارض بیش از یک دهه خشکسالی در این استان می داند.

رضا آریایی که پیش از این با خبرنگار مهر گفتگو کرده با بیان اینکه لرستان ۱۳ سال است که تحت تاثیر خشکسالی های متعدد قرار دارد، معتقد است که افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش بی رویه مصرف آب در استان از یک سو و کاهش ورودی آب به سفره های زیرزمینی بر اثر استمرار خشکسالیها، منابع آب استان را در وضعیت نامطلوبی قرار داده است.

مدیر کل مدیریت بحران استان لرستان به ایجاد حفره های عمیق در برخی زمین های کارستی کشور اشاره می کند تا بگوید: در محدوده زاگرس نیز ما دارای مناطق و غارهای کارستی زیادی هستیم که با برداشت بی رویه آب، مخازن آنها خالی و مستعد فرونشست شده اند.

آریایی ادامه می دهد: در حال حاضر ما شاهد نشست زمین در مناطق مختلف استان به ویژه شهرستان کوهدشت هستیم.

وی با یادآوری اینکه نشست زمین بر روی ویژگیهای زمین شناسی مناطق تاثیر گذار خواهد بود، اضافه می کند: تاثیر این امر باید بر روی پروژه های مختلف زیرساختی استان مورد توجه قرار گیرد.

آریایی با تاکید بر ضرورت توجه به پدیده های زمین شناختی در استان یادآور می شود: آینده نگری ایجاب می کند که این پدیده ها در ابعاد مختلف مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

خالی و خالی تر

آوار زلزله خاموش و خودسوزی زمین هم نتوانسته مانع شود که کشاورزان دست از ته مانده داشته های دشت ها بکشند، آب نفتی و گوگردی هم انگار از آینده این اراضی نمی ترساندشان، آنها گاهی راهی بخشداری و فرمانداری می شوند که مبادا خانه هایشان در گاز متصاد شده در منطقه بسوزد، غافل از اینکه بلای خانمان سوز خیلی وقت است اینجا گریبان همه چیز را گرفته است.

مرد کشاورز دستهایش را داخل آب و نفت حوضچه کشاورزی می کند و با گلایه می گوید این بساط هر روزه مان است…

هنوز دور نشده ایم که صدای موتور پمپاژ آب بلند می شود و آخرین رمق دشت هم از پا می افتد، آب با لباس سیاه روی اراضی سایه می اندازد و دامن آبی اش به خاکستر می نشیند و من فکر می کنم چرا اینجا کسی نگران نیست!