آفت سن، عامل کاهش کمی و کیفی گندم
خشکیده باد بال و پر سن که هیچگاه در ملک فارس کس نشنیدی گدای کاه این شعر که منسوب به محمد رفیع مرودشتی در حدود یکصد سال پیش می باشد نشان از خسارت سن در مزارع گندم می دهد به نحوی که حتی کاه نیز برداشت نشده است. احسان صلاحی/ کشکان: رد پای سوابق تاریخی […]
خشکیده باد بال و پر سن که هیچگاه در ملک فارس کس نشنیدی گدای کاه
این شعر که منسوب به محمد رفیع مرودشتی در حدود یکصد سال پیش می باشد نشان از خسارت سن در مزارع گندم می دهد به نحوی که حتی کاه نیز برداشت نشده است.
احسان صلاحی/ کشکان: رد پای سوابق تاریخی و نیز از منظر اهمیت اقتصادی سن گندم در مملکت ما همیشه مطرح بوده وقدیمی ترین نوشته ها از خسارت های جدی این آفت که گاه در مناطقی در حد قحطی میرسیده در دست است. بنابراین این آفت از زمان های دور در تمام نقاط ایران وجود داشته و بدون شک مهم ترین آفت غلات ( گندم و جو ) بوده است و از ابتدای کاشت محصول تا برداشت آن نگرانی و وحشت بر روستائیان حکمرانی می کرده است و از هیبت هجوم سن که نتیجه آن قحطی و گرسنگی و اغلب مهاجرت بوده ، لرزه بر اندام آنان می افتاد. در برابر چنین آفتی از همان زمان قدیم کشاورزان هر چه از دستشان برمی آمده انجام داده اند و وقتی دستشان از همه جا کوتاه می شد به نذر و نیاز و دعا ، متوسل می شدند. حتی در بعضی موارد بعضی از اشخاص کلاهبردار نیز در نقاط سن خیز به کشاورزان مراجعه می کردند و در مکان های زمستانگذرانی در کوه یا در مزارع دعای سن بند تعبیه می کردند تا سن به مزارع هجوم نبرد، البته اکنون هم دعای سن بند در بعضی نواحی کشور دارای طرفدارانی می باشد. قدیمی ترین اثری که از مبارزه علیه سن در کوه در دسترس می باشد مربوط به دوره حکمرانی نادرشاه است که نادر شاه ( ۱۷۳۶ میلادی ) به قشون خود امر کرده که در مکان های زمستانگذران، کلیه گیاهان پناهگاه سن را آتش بزنند و بر اثر این عمل مدت چند سال کشور ایران از حمله سن در امان بوده است. به همین دلیل در ورامین به سن های زرد خاکستری تا قهوه ای مایل به سیاه و گاهی کاملا سیاه، سن نادری می گویند که بی ارتباط با قضیه فوق نیست. ولی اولین گزارش کتبی در مورد شدت خسارت این آفت در کشور ایران مربوط به سال ۱۳۰۶ می باشد. در منطقه خاورمیانه، سطح آلودگی سن گندم در ایران به مراتب بیشتر از کشورهای دیگر است. سطح مناطق آلوده به سن گندم در خاورمیانه حدود ۵/۴ میلیون هکتار است که متاسفانه ۳ میلیون هکتار آن مربوط به ایران است.
حشره شناسی:
طول بدن این حشره بین ۱۳ـ۹ میلیمتر و عرض بدن آن بین ۸ـ۷ میلیمتر می‌باشد. رنگ بدن از زرد خاکستری تا قهوه‌ای مایل به سیاه متغیر است و گاهی به رنگ سیاه دیده می‌شود. سر این آفت مثلثی شکل و در وسط آن شیار باریکی وجود دارد. این آفت دارای دو شاخک نخی شکل در جلو سر می‌باشد. اندازه تخم آفت معمولا ۷ میلیمتر است و به تعداد ۱۴ عدد بطور منظم در دو ردیف ۷ عددی روی برگ‌های گندم یا علف‌های دیگر قرار داده می‌شود. سن گندم دارای پنج مرحله پورگی(مراحل زندگی) است..
سن گندم از نظر مورفولوژی به دو گروه تقسیم می‌شود: الف) جمعیتی از این حشره که در زیستگاه‌های طبیعی واقع در ارتفاعات زندگی می‌کند و ضمن تغذیه از گیاهان غیرزراعی به‌ویژه‌گندمیان و بدون آنکه پروازهای قابل ملاحظه‌ای انجام دهد. به زاد و ولد می‌پردازد. این گروه دارای اندازه بدن کوچک بوده و طول وعرض بدن آنها به ترتیب ۱۰/۵ـ۸ و ۶/۸ـ۵ میلیمتر است.ب)گروهی که از گندم و جو تغذیه می‌کنند، به‌ویژه آنهایی که به مزارع گندم آبی حمله‌ور می‌شوند، جثه‌ای بزرگتر دارند و طول و عرض بدن آن ها به ترتیب ۲/۸ـ۹/۸ و ۷/۶ـ۶/۲ میلیمتر است.
علت طغیان آفت:
از علل طغیان این آفت می توان به عوامل انسانی و دخالت های بی مورد انسان در طبیعت اشاره کرد. در گذشته این آفت بیشتر در مناطق کوهستانی زندگی می کرد و گیاهانی مانند گون، گرامینه های وحشی و درختانی مثل بلوط بعنوان پناهگاه زمستانه این آفت بودند اما در چند سال اخیر به دلیل چرای بی رویه دام در مراتع، تخریب وسیع درختان بلوط توسط عوامل انسانی و زوال بلوط ناحیه زاگرس، آتش سوزی های های جنگل ها و مراتع، خشکسالی ها و کاشت مراتع و جنگل ها برای کشت گندم با عث به هم خوردن تعادل زیستی محیط، گسترش مناطق انتشار و افزایش جمعیت این آفت گردیده است. همچنین انجام سم پاشی های بی رویه بر علیه سن گندم و نابودی دشمنان طبیعی ان از جمله عواملی است که سبب گردیده است سن گندم بعنوان یکی از مهمترین آفا ت گندم مطرح شود.
تبعات سن زدگی گندم:
-استفاده از سموم برای کنترل آفت سن که باعث ایجاد هزینه برای کشاورز می شود و مشکلات زیست محیطی را نیز در بر دارد.
-در خرید گندم از کشاورزان یکی از فاکتورهای مهم که خرید را تحت تاثیر قرار می دهد بررسی گندم سن زده است که چنانچه بیشتر از ۲% نمونه ۱۰۰ گرمی از گندم سن زده باشد از خرید آن بعنوان گندم استاندارد خودداری می شود.
-حشرات سن به دانه های گندم در حال رشد حمله می کنند و به همراه بزاق خود آنزیم های پروتئولتیکی را به داخل دانه تلقیح می کنند. فعالیت پروتئولتیکی آنزیم های موجود در آرد گندم سن زده در خواص فیزیکی خمیرو پخت آن آشکار می شود، در اثر فعالیت آنزیم پروتئاز ساختمان گلوتن می شکند به طوری که عملاً تهیه نان از گندم هایی با بیش از ۲ تا ۵ درصد سن زدگی، غیرممکن است.
-خسارت های مالی به کشاورز در اثر کاهش عملکرد و کیفت محصول
ایشون رتبه نخست بخش محیط زیست مطبوعات غرب کشور رو کسب کردند اما سایت کشکان کم لطفی کرده و حتی یه تیتر هم کار نکرده.اییشون از جونان برومند و لایق و نخبه شهرستان هستند و این کم لطفی در حق ایشون است.
[پاسخ]
با سلام دوست عزیز تعداد زیادی از منتخبین از دوستان و همکاران رسانه ای ما هستند. جناب صلاحی نیز دوست و همکار با سواد و تلاشگر ماست. ضمن آرزوی موفقیت و تبریک به ایشان اسامی منتخبین به صورت کلی در سایت درج گردیده است.
[پاسخ]
آقای دوست محمدی شما خود یکی از عزیزان و زحمتکشان بخش فرهنگ این جامعه و شهرستان هستید. من بشخصه ازتون تشکر میکنم.بنده منظورم این بود که از برگزیدگان کوهدشتی جداگانه تیتر میزدید که واقعا لیاقتشون بیشتر از این حرف هاست
[پاسخ]