پیشگیری از عوارض و خطرات کار با کامپیوتر

امروزه از کامپیوتر در منازل،فروشگاهها،شرکتها،ادارات، کلوپ بازیهای رایانه ای،کافی نت هاو……استفاده می شود. صرف نظر از خدماتی که کامپیوتر به انسان ارائه می دهد در کار کردن با کامپیوتر اگراصول ارگونومی رعایت نشود کاربر دچار عوارض و مشکلاتی نظیر چشم درد،سردرد،درهای اسکلتی- عضلانی (درددرناحیه کتف،شانه، پشت،کمر،مچ دست و زانو)خواهدشد. در صورتی که با رعایت اصول ارگونومیکی و انجام یک سری حرکات کششی و نرمشی به راحتی می توان از ابتلا به این عوارض جلوگیری کرد. تحقیقات نشان داده است که احساس درد و ناراحتی در قسمت های دستگاه اسکلتی- عضلانی از مشکلات عمده در محیط های کاری است.
قبل از شروع بحث یک تعریف ساده از بهداشت حرفه ای و ارگونومی داشته باشیم.
بهداشت حرفه ای علمی است که هدفش تامین سلامت شاغلین و پیشگیری از بیماریهای شغلی است.
ارگونومی واژه ای یونانی است که از دو کلمه ارگو به معنی کار و نومی به معنی قانون تشکیل شده است .هدف ارگونومی طراحی ابزار وسایل کار به نحوی است که کوچکترین مشکلی برای کاربر یا کارگر ایجاد نکند. یعنی متناسب نمودن شرایط کار با فرد.
اولین ابزاری که در کار با کامپیوتر باید به آن توجه نمود میزکار است .میز کامپیوتر باید پایه های آن قابل تنظیم باشد و ارتفاع آن از سطح زمین بین ۶۶ تا۷۱سانتیمتر باشد. فضای زیرمیز نباید توسط کیس و دیگر وسایل اشغال شود تا پا به راحتی حرکت داشته باشد. استفاده از زیرپایی برای راحت بودن وضعیت پاها توصیه شده است. لبه میز باید گرد باشد تا در هنگام تماس با مچ دست و ساعد درد احساس نشود.
یکی دیگر از متعلقات کامپیوتر مانیتور یا صفحه نمایش است . وقتی کاربر روی صندلی نشسته است و ستون فقرات وی شکل طبیعی خود را حفظ نموده (شکل طبیعی ستون فقرات بصورت S کشیده است) و مستقیم به جلو نگاه می کند لبه بالایی صفحه مانیتور باید با چشم در یک خط باشد. چون در غیر اینصورت اگر صفحه مانیتور بالاتر یا پایین تر از افق دید باشد به مرور زمان باعث بروز عوارض در ناحیه گردن خواهد شد. پس از هر نیم ساعت کار با کامپیوتر باید به مدت چند دقیقه به اشیاء و اجسامی که در فاصله دور(شش متری) از ما قرار دارند نگاه کرد.کاربرانی کار تایپ انجام می دهند باید از گیره کاغذ استفاده کنند و گیره کاغذ باید با صفحه نمایش در یک راستا و کنار هم باشند تا از خم کردن گردن و ایجاد درد در این ناحیه جلوگیری شود.
از دیگر متعلقات کامپیوتر صفحه کلید یا کیبورد است،سطح صفحه کلید باید تقریباً هم ارتفاع با دسته صندلی و آرنج و مچ دستها باشد. موقعیت mouse(ماوس) نیز باید در همین ارتفاع و نزدیک ترین محل به صفحه کلید باشد. از پد یا زیرماوسی مناسب و اسفنجی استفاده شود تا در ناحیه مچ دست دچار عارضه نشویم.
صندلی:جهت تشخیص صندلی مناسب :۱-روبروی آن می ایستیم دراین حالت زانوها باید با محل نشستن در یک راستا باشند(زانوها با محل نشستن تماس داشته باشد) ۲-روی صندلی می نشینیم در این حالت قسمت داخلی زانو با لبه صندلی باید به اندازه یک مشت جمع شده کاربر فاصله داشته باشد(تا جریان خون گردش بهتری به اندامهای تحتانی داشته باشد) زانو باید بین ران و ساق پا زاویه نود درجه تشکیل دهد.۳-تکیه گاه یا پشتی صندلی باید به نحوی تنظیم شود که انحنا یا گودی کمر را پر کند.پس در هنگام کار با کامپیوتر باید از صندلی استفاده شود که :ارتفاع، و دسته صندلی آن قابل تنظیم باشد یا به عبارتی صندلی ارگونومیک باشد.دسته صندلی باید با صفحه کلید در یک راستا باشد و آرنج بین بازو و ساعد زاویه ۹۰درجه بسازد(در این حالت در ناحیه کتف و بازو احساس خستگی به کمترین حد می رسد) سایر فاکتورهای محیطی تاثیرگذار بر ارگونومی کار با کامپیوتر شامل دمای محیط اتاق کار است که باید بین ۱۹تا۲۳درجه سانتی گراد باشد،روشنایی محل کار است که شدت آن نباید از ۳۰۰ لوکس(واحداندازه گیری شدت روشنایی) کمتر باشد و ترجیحاً ترکیبی از نور زرد و سفید باشد.میز کار را باید طوری قرار دهیم که زیر نور مستقیم لامپ نباشد که باعث خیرگی شود.در استفاده از روشنایی طبیعی نیز نباید صفحه مانیتور پشت یا روبروی پنجره باشد بلکه باید صفحه مانیتور با پنجره زاویه ۹۰درجه تشکیل دهد و نور از سمت چپ به صفحه مانیتور بتابد.سطح روی میز باید به رنگ مات باشد تا از انعکاس نور به چشم و صفحه مانیتور جلوگیری شود. نرمشها و حرکات کششی توصیه شده که باید پس از هر یک ساعت کار با کامپیوتر و در انتهای روزکاری آنها را انجام داد:
گردآورنده: محسن میرزایی/ مسئول واحد بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت کوهدشت
منابع:

-ارگونومی اداری دکتر شهرام وثوقی

-مقاله ارزیابی ارگونومیک دکتر علیرضا چوبینه
درج مطلب: جهانبخش ویسی/سرویس سلامت کشکان