شهادت امام حسین (ع) در آیینه شعر شاعران لکستان/ فرزاد عزیزی کدخودایی

 

شهادت امام حسین (ع) در آیینه شعر شاعران لکستان

فرزاد عزیزی کدخودایی

(دانشجوی دکتری مکانیک دانشگاه صنعتی شریف)

---

 

بدون تردید هرجامعه ای نیاز به الگوهایی  ملی ومذهبی دارد تا بتواند درطول عمر خود در برابر حوادث تلخ وشیرین وضعیت خود را با انها مقایسه نموده واز  انها استفاده کند، ازطرف دیگر هرشخصی درطول زندگی کوتاه خودنیز این چنین است به هر حال هر انسانی روزی خواهد مرد مهم ان است که طول زندگی خویش راچگونه بپیماید. برخی ها چنان زیسته اند که تمام طول زنگی شان الگوی دیگران است به گونه ای که با انجام دادن یک سری کارهای ساده وعادی روزمره باعث وبانی تحولی عظیم در طول تاریخ شده اند تمام پیامبران وائمه اینگونه بوده اند. نمونه ی بارز تاریخ معاصر گاندیست که فقط با انجام کارهای عادی  خودوفقط با عمل به آنچه میاندیشید وبدور از هرگونه جنجالی امپراتوری بریتانیا را به زانو در آورد ،در سرزمین ایران بنا به شرایط سیاسی وجغرافیایی واجتماعی همواره الگو هایی لازم بوده است تا مردم از آنها در مواقع لزوم الگوبرداری نمایند به گونه ای که میدانیم در پیش از اسلام سیاوش الگویی برای تحمل سختی وقتل ناجوانمردانه بود وارش الگوی فدا شدن در راه وطن  ورستم  الگوی انسانهایی بود که همواره در نقش یک اصلاح طلب رفتارهای غلط شاهان کم تدبیر را اصلاح کرده وایران را نجات میدادند اما پس از اسلام وبویژه پس ازآنکه ایرانیان شیعه را برگزیدند الگوها رنگ وبویی دیگر یافت حضرت علی (ع) وخاندانش الگویی تمام عیار ایرانیان شدند. در این بین حضرت امام حسین (ع) به عنوان الگوی فداکردن خویش درراه حق دربسیاری از قیام های ایرانیان الگو بوده است ومیباشد در اخرین باری که امام حسین (ع)به عنوان بزرگترین الگو برای جوانان این سرزمین نقش داشت جنگ 8 ساله بود که بسیاری ازجوانان این سرزمین به عشق امام حسین (ع) در برابردشمن تا دندان مسلح مقاومت کردند ،در واقع حضرت امام حسین (ع) چونان جدوپدر وبرادربزرگتر خود علاوه بر الگوی رفتاری در طول زندگی ، با شهادت عاشقانه ی خویش به بهترین وجه نشان داد که انسان میتواند حتی با مردن خویش با ظلم وستم مبارزه کند به عبارتی روشنتر تفاوت بین مرگ وشهادت راروشن ساخت ،شهادت یعنی شخص علاوه بر آنکه در طول زندگی الگوبوده باشد  مرگش نیز هدف دار بوده وخود را در راه حق وحقیقت که همان مبارزه با ظلم ظالم وستم بر فرودستان است فدا کند .براین اساس بدون تردید شهادت حضرت امام حسین (ع) به قدری عظیم است که کمتر شاعر ونویسنده ی لک زبانی وجود دارد که در این مورد چیزی ننوشته باشد. در نوشته زیر حضرت امام حسین (ع) را در ایینه شعر ملاپریشان آورده شده است ،ملا پریشان شاعر و عارف لک زبان و سرآمد کلیه ی لک سرایان تا عصر حاضر بوده است که مضمون بیشتر شعر های او عرفان وتذکره می باشد وی از چندین زاویه به حادثه کربلا نگاه کرده است و شعر های زیبایی با زبان اهورایی لکی سروده است .

نگاه نخست شاعر از دریچه ی وصف امام حسین (ع) ویارانش بوده است :

ئه1 ی ئه صل ثابت باخ سیادت/  وه ذبح عه ظیم ده شت عباده ت

(ای پایه و اساس سروری و ای ذبح شده در راه دین)

ئه شمس الضحی ژئ ته شنگی زه رد / ئه گو2ل گوون که فه ن مه عره که ی نه به رد

(ای خورشید ی که به واسطه ی تشنگی زرد رنگ شدی و ای که کفنت در روز رزم گلگون شد)

ئه ثابت قه ده م شوجاع روژئ ره زم  / سه رورئ مه ردان شیِر صاحب عه زم

(ای کسی که شجاعت و اراده ات در راه دین در روز رزم بی نظیر بود )

جه د ئ تو "خه لیل" ره هبه ر ئه نام / یه ک قوربانی که رد ئه ویش نا ته ما م

هه فتادو دو ته ن  قوربانی کئ ردی / حه قا له رای حه ق مه ردانی کئ ردی

(حضرت ابراهیم(ع) در راه خدا یک قربانی ناتمام انجام داد اما تو 72 تن را قربانی کردی واقعا در راه حق مردانی کردی)

. . . .

دوشمه ن ئه فکه نان وه بازوی یه لی/ شیران بیشه ی  "مرتضی علی (ع)"

هاشمی ئه صلان  ژئ نه سل " حه یده ر " / په ئ مه یدان سه بقه ت وه یه ک دیگه ر گه ر

لئ مه عره که ی عیشق ژ ئ گیان گوزه شتن / ژئ گیان شیرین ئاسان  گوزه شتن

چونکئ  وه صل دووس مه نظوریان بی / سه رو گیان باختن ده ستووریان بی

(ای شیران میدان نبرد شما ار نسل حیدر بودید که در جاندادن در راه حق از همدیگر سبقت می گرفتید زیرا می دانستید به وصال باری تعالی خواهید رسید)

. . . .

لئ میدان جه نگ چوین "حه یده ر" حسین / صابر چوین" ئه یوب "پئ خه مبه ر حسین

شه هید ئ صه حرای که ربلا حسین/ وه بلایئ عه ظیم مو بتلا  حسین

وارث عو لووم ئه نبیا حسین /  قه تیل  حه ربه ی ئه شقیا  حسین

(ای کسی که در میدان جنگ چون حیدر بودی و در مقام صبر چون ایوب (ع) ای شهید صحرای کربلا ای تو که وارث علوم انبیا بود و بدست اشقیا به شهادت رسیدی)

. . . . ملا در شعر بالا سید الشهدا (ع) را شمس الضحی خوانده است نه کسی مثل شمس الضحی و این گفته هوشمندانه بوده و ما را به سمت و سویی یک تصویر هدایت می کند در جایی دیگر امام(ع) را با حضرت ابراهیم خلیل (ع) مقایسه کرده و با در امتداد خواندن حادثه کربلا با قربانی کردن اسماعیل (ع) عظمت خاصی به شهادت امام (ع) بخشیده است . نگا دوم شاعر واکنش به حادثه است :

سه ران وه نیزه جیا لئ به ده ن / ته نان لئ صه حرایئ میحه ن بی که فه ن

چا وک سواران شوجاع نه و ره س / وه جه نگ خوشحال غه یوور و که م که س

ئه هل بیت ئه سیر و هه راسان حسین/ سه ر وه نیزه ئی ناکسان حسین

ما ته م زه دئ مه رگ یاوه ران حسین/ پا مال ستوور کافه ران حسین

ذبیح زه مان  بی یاوه ر حسین / بی یارو فه رزه ند به راده ر حسین

جسمئ موطه هه ر لئ رویئ ده شت حسین / به های خوین تو هه شت بهشت حسین

(ای کسانی که سرانتان از تن جدا شد و تنانتان بدون کفن در صحرا ماند شما سواران چابکی بودید و با اینکه تعدادتان اندک بود اما با خوشحالی به نبرد می پرداختید .ای خاندان حضرت رسول (ص) آیا این سرهای شماست که بالای دار رفته است!)

در این دسته از شعر ها ردپایی از نظریات شاعر در مورد امام(ع) و کربلا آورده شده است.

نگاه دیگر شاعر نشانه های خاصی از عزاداری به سبک محلی دارد چرا  که کلمه ی روو ورووله در ادبیات شفاهی مردم در مواقع عزاداری کاربرد فراوانی دارد.

په روه رده ئ آغووش "خیرالبشر (ص)" روو / شوجاع شه هید ، ثانی "حه یده ر" روو

زینه ت دامان "زه هرا"ئ به تول  روو  / پئ مه رگ یاران زار و ملوول روو

واویلا ژئ ده س چه رخ ئه خته ر روو / لؤلؤ و مه رجان به حر قورئان روو

عه رووسی "قاسم" بی وه عه زا روو /  آه! ژئ موصیبه ت میحنه ت ئه فزا روو

قامه ت شمشاد "علی اکبر" روو/ حه لق تیرخورده ئ "علی اصغر" روو

"عباس علی" صاحب عله م روو / " زینب" جورعه نوش  میحنه ت و خه م روو

(ای وای بر ما چرا که پرورده ی آغوش پیامبر حیدر ثانی شهید شد ای وای بر ما چرا که زینب(ع) پرورده ی دامن زهرا(ع) زار و ملول گشت،ای وای برما که عروسی قاسم(ع) عزا شد .ای وای برما به خاطر قامت شمشاد علی اکبر(ع) و حلق تیرخورده علی اصغر(ع) و علم افتاده ی عباس(ع) و جرعه ی غمی که زینب(ع) نوشید … )

. . . .

این شاعر گران پایه این اشعار را حدود ششصد سال پیش در وصف حضرت امام حسین(ع) و حادثه ی کربلا سروده است که در ادبیات لکی بی نظیر بوده و می باشد .

 شیوه نگارش:

1 – در این شعر ها بجای _َ از" هه" و بجای ای از "ئه" استفاده شده است

2 – در این شعر ها به جای _ُ از" و" استفاده شده است

ێ همان ی کوتاه در لکی ا ست مانند ێــره = اینجا
ڵ همان ل غلیظ لکی است مانند وه ڵا = به خدا
ۆ همان ئوی لکی است مانند نۆیر =نور
وو =او مانند ئووره = انجا, و معادل ضمه عربی ماننو گول=گل , ه یا معادل فتحه عربی مانند عه لی = علی , ئ معادل کسره عربی مئ =من

 

 

توضیح : این نوشتار را نویسنده برای لکنا ایمیل نموده است.