تئاتر شهر یا سالن اجتماعات؟!/ آرش طولابی: تئاتر در لرستان نفس می‎کشد اما نمی‎تواند سر پا بماند

 

 

تئاتر یا نمایش شاخه‌ای از هنرهای نمایشی است که به بازکردن داستان‌ها در برابر مخاطبان یا تماشاگران می‌پردازد. به جز سبک معیار گفتار داستانی، تئاتر گونه‌های د یگری نیز دارد مانند اپرا، باله، کابوکی، خیمه شب بازی و پانتومیم. تئاتر واژه‌ای است یونانی در لغت به معنای چیزی که به آن نگاه می‌کنند. در فارسی به تئاتر «نمایش» می‌گویند.

 

به گزارش لکنا به نقل از ایسنا، تئاتر یکی از هنرهای هفت‎گانه است. کسانی که درباره بوجود آمدن تئاتر جستجو کرده‎اند می‎گویند سرچشمه آن از آیین‎هاست همچون مراسم مذهبی و اجتماعی از جمله عروسی یا مراسم سینه‎زنی در ماه محرم در ایران و مراسم رقص‎های مخصوص در کشورهای دیگر. انسان همیشه دوست داشته است به اتفاقاتی که خارج از اراده و میل اوست، تسلط داشته باشد و این ویژگی اصلی تئاتر است.

 

تئاتر در مقایسه با هنرهای دیگر امکانات زیادی دارد برای اینکه از هنرهای دیگر مثل نقاشی، ادبیات، معماری، موسیقی و… در آن استفاده می‎شود کلمه تئاتر (theater) در اصل از کلمه تآترون (theater on) است که قسمت اول آن تیه (thea) تماشاگران و یا محله تماشا است.

 

در زمان‎های قدیم، تماشاگرن در سرازیری تپه‎ها می‎نشستند و مراسم مذهبی را که با آداب و تشریفات مخصوص در پایین همان تپه یا کناره معبد که محل عبادت بوده، تماشا می‎کردند.

 

موسیقی، رقص، گفتار، صورتک، لباس، اجراکنندگان، تماشگر و صحنه در اجرای آیین آرایش توسط رنگ، خاکستر یا جوهر که سطح بدن را می‎پوشاند برای کامل کردن صورتک و لباس بکار می‎رود آنطور که گریم در تئاتر این کار را انجام می‎دهد.

 

‌بازیگران آیین باید بسیار ماهر و با انضباط باشند مثل بازیگران تئاتر برای اجرای آیین یکی پیشکسوتان یا سالمندان آشنا به آیین تمرین سختی را برای اداره‎ی اجرای خوب آیین بکار می‎گیرد که کاملاً با کارگردانی تئاتر قابل مقایسه است. با اینکه سرچشمه آیینی امروز پذیرفته‎ترین نظریه درباره‎ی بوجود آمدن تئاتر است اما جستجوگرانی هم اعتقاد دارند سرچشمه تئاتر، داستان‎سرایی است. آنها می‎گویند که گوش کردن و رابطه برقرار کردن با قصه‎ها جزو بزرگترین خصوصیات انسان است.

 

با توجه به ظرفیت‎ها و چهره‎های نامی تئاتر و سینما همچون مرحوم محمد رایگان، مرحوم حسین شیدایی، مسعود رایگان، محمد یگانه، عارف لرستانی و سیما تیرانداز، حمید گودرزی، مصطفی عبدالهی، شکرخدا گودرزی، مسعود سمیعی، محسن سراجی، احمد زالی، محمد حمزه‎ای، عبدالرضا فریدزاده، محمد بیرانوند و… که در کشور فعالیت دارند. متاسفانه زادگاه این بزرگان فاقد یک تئاتر شهر است و این مهم مطالبه همه هنرمندان لرستانی از مسوولین است.

 

علیرغم اینکه موضع تئاترشهر لرستان در همه دولت‎های گذشته مطرح شده، اما هنوز این مهم به سرانجام نرسیده است و هنرمندان همچنان چشم انتظارند که روزی نمایش خود را در محل ویژه‎ای با عنوان تئاتر شهر اجرا کنند.

 

تئاتر باید به سمت مردمی بودن پیش رود

 

یکی از هنرمندان عرصه تئاتر استان به خبرنگار ایسنا افزود: وجود تئاترشهر برای هر استانی امری ضروری است و همه شهرستان‎ها می‎توانند از این مکان برای کارهای هنری(تئاتر) استفاده کنند.

 

امیرمحمد حسنوند با بیان اینکه راه‎اندازی تئاترشهر همه فعالیت‎های عرصه تئاتر را مدون و قراردادی می‎کند، اظهار کرد: اگر این اتفاق فرخنده رخ دهد مردم فرهنگ‎دوست استان با هنر تئاتر و نمایش بیشتر آشنا خواهند شد.

 

وی با انتقاد از اینکه خیلی از افراد دوست ندارند، هنرمندان به تئاتر بپردازند، ادامه داد: تئاتر می‎تواند در عرصه‎های مختلف فرهنگ‎سازی کند به شرطی که تئاتر راه‎اندازی شود و مخاطبان را با شعار «تئاتر برای همه» دعوت و آنها را با این هنر آشنا کند.

 

این هنرمند تئاتر استان بیان کرد: تئاتر باید به سمت مردمی بودن پیش رود و وجود متون تاثیرگذار نمایشی در این بین بسیار مهم است تا از اقشار مختلف مخاطب داشته باشد.

 

این هنرمند لرستانی با تاسف از اینکه بعید می‎دانم در لرستان یک روزی تئاترشهری احداث شود، اضافه کرد: مردم باید فرق تئاتر را با مسخره‎بازی خیلی از افراد که حتی نمی‎دانند تئاتر چیست و اقدام به اجرای برنامه‎هایی با این عنوان می‎کنند، تشخیص دهند.

 

وی اضافه کرد: یک قطعه زمین پشت اداره ارشاد خرم‎آباد است، معلوم نیست به تئاترشهر اختصاص دهند یا تئاترخیابانی، اما اگر درست شود، ما تئاتری‎ها خرسند می‎شویم.

 

حسنوند با اشاره به برخی از مشکلات حوزه نمایش و تئاتر استان گفت: عدم تبلیغات مناسب و همکاری لازم از سوی شهرداری و اداره کل ارشاد اسلامی استان، نبود آموزش، نبود نمایشنامه‎نویس از جمله مشکلات قشر تئاتری استان است.

 

وی گفت: هنگامی برای اجرا به استان‎های همجواری که دارای تئاتر شهر هستند حسرت می‎خوریم که چرا لرستان با داشتن فرهنگ غنی و هنرمندان فاخر از داشتن این مهم محروم باشد.

 

این هنرمند لرستانی با انتقاد از اینکه مسوولین رغبتی ندارند به اینکه هنر رشد کند، تصریح کرد: چه دلیلی دارد که زمین پشت اداره کل ارشاد استان را به عنوان تئاترشهر احداث کنند.

 

تئاتر توسط افراد غیربومی به صورت مناسبتی اجرا می‎شود

 

یکی دیگر از هنرمندان عرصه تئاتر استان به خبرنگار ایسنا گفت: متاسفانه در لرستان هیچ‎گونه مکانی برای تمرین گروه‎های تئاتری نداریم، تنها چندین اتاقک درست کردند به نام خانه فرهنگ و به قدری کوچک است که جایی برای تمرین نیست.

 

رسول موسی‎زاده ادامه داد: در شهر خرم‎آباد و لرستان لازم است مکان‎هایی برای تمرین گروه‎های تئاتر در نظر گرفته شود، چرا که یکی از معضلات گروه‎های تئاتری نبود مکانی به نام تئاتر شهر است.

 

وی اضافه کرد: دفتر کار 3 تا 4 کارمند، به درد گروه‎های تئاتری نمی‎خورد و نیاز است که مسوولین فکری به حال وضعیت تئاتر لرستان کنند، چرا که عدم توجه منجر به بی‎میلی هنرمندان می‎شود.

 

این شهروند لرستانی با تأکید بر اینکه یکسری ضوابط دست‎وپاگیر بر سر راه تئاتری‎ها قرار دارد و برخی اوقات نیز افراد سلیقه‎ای عمل می‎کنند، اظهار کرد: متأسفانه این عامل باعث بی‎میلی هنرمندان می‎شود، البته تعاملی نیز بین هنرمندان و مسوولین وجو ندارد.

 

موسی‎زاده یادآور شد: متأسفانه با وجود سیستم‎های ماهواره‎ای و رسانه‎های جمعی، مردم تمایلی به تئاتر ندارند و تئاترها مناسبتی شده‎اند.

 

وی بیان کرد: تئاتر مناسبتی به وسیله افرادی که کننده کار نیستند اجرا می‎شود و این افراد، تئاترهای بسیار سخیف و ضعیف ارائه می‎کنند و این امر باعث شده ذائقه بیننده را از کار تئاتر دور کنند و نیاز است به این افراد اجازه دهند کسانی که تخصص، فن و تجربه لازم را در عرصه هنرهای نمایشی دارند و توانمند هستند، انجام دهند تا مردم با تئاتر آشتی کنند.

 

تئاتر در لرستان نفس می‎کشد، اما نمی‎تواند سر پا باشد

 

یکی دیگر از هنرمندان لرستانی به خبرنگار ایسنا گفت: اجرای عمومی دغدغه اصلی قشر هنرمند تئاتر است.

 

آرش طولابی ادامه داد: اینکه می‎گویند تئاتر رقابتی است، یعنی اینکه هنر خود را در یک جشنواره نشان می‎دهد و برای اینکه یک هنر بتواند مقام‎هایی را کسب کند باید دارای یک سالن باکیفیت باشد.

 

وی با انتقاد از اینکه متأسفانه آموزش در حوزه هنرهای نمایشی ضعیف است، اضافه کرد: به دلیل نبود نمایشنامه، بیشتر تئاتری‎ها به تقلید می‎پردازند در صورتی که خود استان‎ها دارای اسطوره‎ها و آیین‎های سنتی هستند که می‎توانند آنها را در قالب تئاتر احیاء و به سطح ملی و حتی جهانی ببرند.

 

این شهروند لرستانی با تأکید بر اینکه متولیان امر باید توجه ویژه به هنر تئاتر داشته و یک تئاتر شهر را برای استان و هنرمندان راه‎اندازی کنند، بیان کرد: مسوولین سرشان به کارهایی به جز فرهنگی گرم است و در حال حاضر تئاتر در لرستان نفس می‎کشد اما نمی‎تواند سر پا بماند.

 

وی گفت: بین مسوولین و تئاتر اختلافاتی وجود دارد و از سوی مسوولین حمایت مالی نمی‎شویم.

 

طولابی یادآور شد: در شهر کوهدشت 9 نفر کارشناسی ارشد هنر تئاتر داریم که تنها می‎توانند روی یک موضوع کار کنند و با مشکلات مالی فراوانی مواجه هستند.

 

وی خاطرنشان کرد: طی یکی دو سال گذشته دو اجرا داشتیم و برای این دو اجرا به گروه 16-15 نفره ما تنها یک میلیون و 600 هزار تومان پرداخت شد.

 

این شهروند لرستانی گفت: امید می‎رود مسوولین حمایت خود را از حوزه هنر و فرهنگ به ویژه تئاتر داشته باشند چرا که هنر، نشانه تمدن و هویت یک ملت است.

 

تئاتر شهر یک مکان نیست، بلکه زنده شدن تئاتر برای مردم است

 

رئیس انجمن هنرهای نمایشی لرستان در این خصوص به خبرنگار ایسنا گفت: حمایت از تئاتر و گروه‎های نمایشی از سوی مسوولان، ارگان‎ها و نهادهای دولتی ضروری است.

 

فرزاد زیدی‎نژاد اضافه کرد: در حال حاضر بودجه خاصی در دست نیست که سالانه برای آن برنامه‎ریزی بلند و میان‎مدت شود و در حال حاضر برنامه‎ریزی‎هایی برای گروه‎های نمایشی کوتاه‎مدت و در حد یک جشنواره و یا حتی همایش است.

 

وی هدف انجمن هنرهای نمایشی را حمایت از اجرای عمومی دانست و با تأکید بر اینکه بودجه لازم را در اختیار نداریم، ادامه داد: در لرستان حامیان فرهنگی و هنری از سوی سازمان‎ها و نهادها نداریم و مسوولان از اجراه های عمومی که نبض تئاتر است حمایت نمی‎کنند و این در حالیست که در استان‎های هم‎جوار، ادارات و نهادها نگاه مثبت و حمایت‎های مالی کلانی از هنر نمایشی دارند.

 

زیدی‎نژاد یادآور شد: اعتباراتی که اداره کل فرهنگ وارشاد برای انجمن‎های مختلف از جمله هنرهای نمایشی می‎دهد محدود است.

 

وی با بیان اینکه جای خالی فرهنگ و هنر در بین ارگان‎ها به ویژه استانداری لرستان مشهود است، بیان کرد: تئاتر شهر یک مکان نیست بلکه زنده شدن تئاتر برای مردم است که متأسفانه مردم جُنگ‎ها را با تئاتر اشتباه می‎گیرند، در حالی که جُنگ‎ها میان پرده‎های طنزهستند و فن لازم را ندارد.

 

وی با اشاره به اینکه باید برای نشان دادن تئاتر تلاش سازنده داشته باشیم، تصریح کرد: احداث تئاتر شهر در استان به این معناست که تئاتر همیشه در این مکان در حال اجراست و می‎تواند اوقات فراغت مردم را پر کند.

 

رئیس انجمن هنرهای نمایشی لرستان اضافه کرد: با وجود تئاتر شهر، رقابت برای گروه‎های نمایشی ایجاد و منجر به افزایش کیفیت و محتوای نمایش‎ها می‎شود و حتی می‎توان برای نهادینه کردن فرهنگ در بین اقشار مختلف از این هنر استفاده کرد.

 

وی با انتقاد از اینکه نگاه مسوولین به فرهنگ و هنر به گونه‎ای است که هزینه نمی‎کنند، اظهار کرد: خیلی از تحصیل کرده‎های هنرهای نمایشی در مقطع کارشناسی ارشد و حتی دکترا هستند، اما جایی برای استخدام آنها وجود ندارد و جایی نیست که فعالیت کنند، بنابراین سرخورده می‎شوند.

 

وی با بیان اینکه شهرداری‎ها می‎توانند روی هنر سرمایه‎گذاری لازم را داشته و خواسته‎ها و حرف‎های خود را از طریق هنر به مردم القا کنند، یادآرو شد: اگر شهرداری در باب هنر وارد عرصه شود و موضوع شهر و فرهنگ شهروندی و شهرنشینی را برای مردم نهادینه کنند قطعاً نتیجه آن را خواهند دید، چرا که لرستان مهد تمدن، فرهنگ و هنر است.

 

زیدی‎نژاد با بیان اینکه بزرگان تئاتر استان و کشور طوماری را برای ایجاد تالار جدیدی به نام تئاتر شهر امضاء و به شورای شهر دادند، یادآور شد: متأسفانه تا کنون پاسخی از سوی این شورا دریافت نشده است.

 

وی با اشاره به اینکه استعدادهای خوبی در عرصه هنرهای نمایشی وجود دارد و حتی استان پیشکسوتانی که نقطه امید و قوت لرستان است در کشور دارد تصریح کرد: در حال حاضر در مرکز استان ساختمان و سالنی در شأن این افراد وجود ندارد و دفتر هنرهای نمایشی را تغییر کاربری داده شده و به یک پلاتو برای تمرین گروه‎ها اختصاص دادیم اما این فضا در شأن هنرمندان نیست.

 

وی گفت: در گذشته سالن شهرداری به عنوان تئاتر شهر بود که قدیمی‎ترین و بزرگترین پیشکسوتان تئاتر در آن‎جا فعالیت می‎کردند و در حال حاضر به باشگاه بدنسازی برای کارکنان شهرداری تبدیل شده است.

 

این هنرمند لرستانی اضافه کرد: تنها سالن شهید آوینی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی بضاعت استان بوده که چند منظوره است و همیشه برای اجرای تئاتر در نوبت سالن انتظار می‎کشیم.

 

وی گفت: زمانی که نقشه اولیه را در نظر گرفتند به فکر احداث سالن تئاتر در مکان و مجتمع فرهنگی ارشاد کنونی نبودند و امروز لطمات آن را تئاتری‎ها می‎بینند.

 

زیدی‎نژاد از برگزاری طرح استقرار گروه‎های نمایشی کشور خبر داد و گفت: این طرح با هدف ساماندهی گروه‎ها اجرا شده و پروانه فعالیت هر گروه در گرو این است که سالانه یک نمایشی را اجرا کنند و در این راستا 22 گروه ثبت شده است.

 

وی خاطرنشان کرد: امسال در طرح استقرار گروه‎ها با تجربه بیشتر اقدام به ثبت گروه‎های جدیدی کردیم و 15 گروه را برای ثبت پروانه معرفی که این گروه‎ها با کیفیت بالای اجرا در مرحله ثبت هستند.

 

وی گفت: به گروه‎های حرفه‎ای تا سقف 20 میلیون تومان، گروه‎های نیمه حرفه‎ای 15 میلیون و گروه‎های مبتدی بین 5 تا 10 میلیون بودجه به شرط اجرای نمایش پرداخت خواهد شد.

 

 

 

یکی از هنرمندان تئاتر استان به خبرنگار ایسنا افزود: ایجاد پایگاه‎های دائمی تئاتر در استان را می‎توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد، اول اینکه با نگاه عمیق و منصفانه بر گذشته و دیرینه تئاتر در استان که با حضور اساتید استان وجود دارد، و از طرف دیگر نیروهای جوان و تحصیل‎کرده رشته تئاتر استان که از پتانسیل بالایی حائز اهمیت است، می‎توان مدعی تئاتر حرفه‎ای به معنای کلمه در استان باشیم.

 

غلامرضا فرید ادامه داد: اگر چنین پایگاهی در استان ایجاد، با توجه به پتانسیل تئاتری که مطرح شد، می‎تواند دستاوردهای زیادی را به ارمغان بیاورد که از آن جمله می‎توان به فرهنگ‎سازی در جهت مدیریت تئاتر در استان توسط اصحاب فعال، دلسوخته تئاتری(خارج از وابستگی به مدیر غیرتئاتری)، پیدا کردن جایگاه واقعی و مستقل تئاتر اصحاب تئاتر در استان، از بین رفتن شکاف میان نسل‎های مختلف تئاتری، استفاده بهینه و حرفه‎ای از نیروها و امکانات موجود، ایجاد فضایی آموزشی و پژوهشی در سطح استان و پرداختن علمی به آیین و سنن آن پرداخت.

 

وی اضافه کرد: علیرغم اینکه مسوولین قول دادند این پایگاه‎ها در استان‎ها احداث شود که در استان‎هایی همچون کرمانشاه عملیاتی شد، اما در لرستان با داشتن فرهنگ غنی و بزرگان هنر از داشتن تئاتر شهر محروم است.

 

وی در پاسخ به این سوال که برای راه‎اندازی تئاترشهر قصور از جانب چه کسی است، مسوولین یا هنرمندان، اظهار کرد: به عنوان یک عضو کوچک از این خانواده بزرگ، هر دو طرف در این امر، قصور و سهل‎انگاری کردند، چرا که هنرمندان باید به صورت مستقل با نشست‎های تخصصی به یک اجماع می‎رسیدند و چگونگی طرح ایجاد پایگاه‎های دائمی تئاتر در استان را مورد مطالعه قرار می‎دادند و با پشتیبانی قوی اصحاب تئاتری در استان آن را با قاطعیت و به صورت جدی از مسوولین مطالبه می‎کردند و از طرفی مسوولین فرهنگی و متولیان امر در استان باید جوابگو باشند که چرا از یک طرح سراسری که در برخی استان‎ها هم اجرا شده هیچ‎گونه قدمی برداشته نشده و اگر کاری در این زمینه انجام گرفته، هر چند اندک، به اطلاع هنرمندان نرسیده است.

 

وی با تاکید بر اینکه اعتقاد قلبی دارم که هنر تئاتر، به عنوان یک هنر مقدس، متعالی و ارزشمند همیشه عامل ارتباط بین هنرمند تئاتر و مردم بوده است بیان کرد: از طرفی معتقد هستم یک هنرمند تئاتر باید با سلیقه‎های مختلف، با منظرهای متفاوت و با نگرشی آزادانه‏ اثر خود را خلق و به روی صحنه ببرد، ولی این اثر باید از لحاظ جامعه‎شناسی، روانشناسی نسبت به مخاطب خود، که بر اعتقادات خویش تکیه دارند، با صداقت آثارشان را بدون هیچگونه پیچیدگی و هرگونه تکلف ارائه دهند.

 

این هنرمند لرستانی یادآور شد: می‎توانیم بگوییم که تئاتر به سمت مردمی بودن پیش رفته و به این معنا نیست که از تئاتر روز دنیا عقب بمانیم یا اینکه از تئاتر مدرنیته و نوپردازی فاصله بگیریم. با ایده‎ای مدرن، نگاهی مدرن، ولی با زبان دل مردم‎مان صحبت کردن یکی از پل‎های ارتباطی قوی بین هنر و مردم است.

 

سالن شهید آوینی تئاتر شهر می‎شود

 

 

 

ماشاء‎الله امان‎الهی بهاروند در خصوص وعده معاونت هنری وزارت فرهنگی ارشاد اسلامی مبنی بر اینکه به منظور تشویق و حمایت هنرمندان تئاتر 100 میلیون تومان اعتبار تخصیصی داده می‎شود، به خبرنگار ایسنا گفت: در حال حاضر این اعتبار محقق نشده است.

 

وی با بیان اینکه با 100 میلیون تومان نمی‎توان حتی یک چاردیواری 50 متری ساخت چه برسد به سالن تئاتر شهر، اظهار کرد: معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اعلام کرده در استان‎هایی که بتوانند سالن‎های موجود خود یا در دست احداث را به تئاتر شهر اختصاص دهند، این معاونت مبلغ 100 میلیون تومان به منظور تجهیز یا اجرای تئاتر و ساخت پلاتو اختصاص می‎دهد.

 

بهاروند افزود: در هیچ استانی این اتفاق رخ نداده که سالنی با 700 تا 800 میلیون تومان ساخته شود و آنها منتظر 100 میلیون تومان معاونت فرهنگی هنری وزارت باشند.

 

وی یادآور شد: در حال حاضر برای راه‎اندازی تئاتر شهر هیچ برآوردی نشده است اما تصمیم گرفته شده سالن آمفی‎تئاتر شهید آوینی که جندمنظوره است را به تئاتر شهر اختصاص داده و تغییراتی در آن ایجاد و تجهیز شود.

 

وی بیان کرد: همچنین از این سالن در روزهایی که به تئاتر اختصاصی ندارد نیز برای دیگر برنامه‎های فرهنگی استفاده شود.

 

معاون فرهنگی ارشاد استان اضافه کرد: خیلی پیگیر شدیم که خارج از سالن اداه کل فرهنگ و ارشاد استان جایی دیگر را برای تئاتر شهر مهیا کنیم و مدنظر ما سالن شهرداری بود که مذاکراتی در این راستا با شهرداری داشتیم چرا که چارچوب این سالن آماده و منتظر تغییرات است اما متأسفانه شهرداری موافقت نکرد.

 

وی با بیان اینکه تئاتر جایگاه خاصی در کشور دارد و باید در بین مردم لرستان نیز جایگاه خود را پیدا کند، خاطرنشان کرد: حضور و فعالیت هنرمندان و نمایش و نمایش‎نامه‎های درخور سلیقه مردم می‎تواند به ارتقای این هنرکمک کند.

 

وی گفت: امید می‎رود اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بتواند همه هنرمندان را حمایت و کیفیت اجراها را بالا ببرد و در آینده‎ای نه چندان دور شاهد پویایی و گسترش هنر تئاتر در استان و کشور باشیم.

 

گزارش از: آزیتا یوسفیان/ ایسنا